Θρίλερ, τρόμου, μυστηρίου, ψυχολογική, σπλάτερ, σασπένς, με φαντάσματα, με τερατάκια, μερικές από τις υποκατηγορίες της μεγάλης οικογένειας που λέγεται σινεμά τρόμου. Αγαπάμε να τρομάζουμε στην ασφάλεια του σπιτιού μας ή της κινηματογραφικής αίθουσας, και υπάρχουν πραγματικά τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα που μας κάνουν να φοβόμαστε.
Οι Ιταλοί, αν όχι καλύτερα από οποιουσδήποτε άλλους κινηματογραφιστές, σίγουρα με το περισσότερο στυλ, καθιέρωσαν το δικό τους σινεμά τρόμου, το λεγόμενο Giallo. Αν και για τους ίδιους το Giallo αναφέρεται σε οποιαδήποτε ταινία τρόμου, για όλον τον υπόλοιπο πλανήτη Giallo σημαίνει κάτι πολύ συγκεκριμένο.
Τι είναι αυτό το Giallo, λοιπόν;
Giallo, του οποίου η σωστή προφορά είναι «τζάλο», αλλά έχει καθιερωθεί να το προφέρουμε «τζιάλο», σημαίνει στα ιταλικά κίτρινο.
Βιβλία – H αρχή
Το 1929, επί κυβέρνησης Μουσολίνι, κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά φτηνές εκδόσεις μυθιστορημάτων κυρίως Άγγλων και Αμερικανών συγγραφέων του είδους του τρόμου και μυστηρίου, όπως Agatha Christie, Ellery Queen, Edgar Wallace, Ed McBain, Rex Stout και Raymond Chandler. Χαρακτηριστικό τους ήταν το κίτρινο εξώφυλλο, εξού και η ονομασία Il Giallo Mondadori. Η εμπορική τους επιτυχία είχε ως αποτέλεσμα να καθιερωθεί ο όρος giallo ως «μυστηρίου». Μερικά χρόνια μετά, το giallo μεταπήδησε και στον κινηματογράφο.
Η μεταφορά στο σινεμά
Αν και αρκετά από τα βιβλία τζιάλο είχαν γίνει ταινίες ήδη από το 1940, η πρώτη καθ’ όλα τζιάλο ταινία θεωρείται το «Κορίτσι που είδε τον δολοφόνο» (La ragazza che sapeva troppo, 1963) του Μάριο Μπάβα. Ο πρωτοπόρος Μάριο Μπάβα και ο παραγωγικότατος Ντάριο Αρτζέντο στιγμάτισαν το σινεμά με το καινούριο αυτό κινηματογραφικό ύφος.
Χαρακτηριστικά
Οι ταινίες τζιάλο χαρακτηρίζονται από το βίαιο περιεχόμενό τους, συχνά αιματηρό, εμπλουτισμένο με σκανδαλώδεις ερωτικές σκηνές, σέξυ κοπέλες, και τον δολοφόνο αγνώστου ταυτότητος, συνήθως μασκοφόρο, ο οποίος δεν αποκαλύπτεται παρά μόνο στα τελευταία λεπτά της ταινίας.
Μπορεί κανείς να διακρίνει και ψυχολογικές νότες στην εκάστοτε ιστορία, είτε στα πλαίσια του φόβου και των φοβιών των πρωταγωνιστών είτε στα πλαίσια της ωμής τρέλας των εγκληματιών. Σπανιότερα, το τζιάλο περιλαμβάνει και μεταφυσικές αναφορές, όπως φαντάσματα ή μάγισσες.
Το στυλ
Το χρώμα και οι σκιές παίζουν καθοριστικό ρόλο στο στυλιζαρισμένο ύφος του τζιάλο. Τα χρώματα είναι έντονα και ζωηρά, και φτάνουν να χρησιμοποιούνται ως και σουρρεαλιστικά, ενισχύοντας έτσι αυτό το ιδιαίτερο στυλ των τζιάλο. Παράλληλα, παρατηρεί κανείς αφθονία κοντινών πλάνων, τα γάντια του δολοφόνου, τα μάτια ενός αθώου θύματος, το όπλο του εγκλήματος, συχνά από περίεργες γωνίες λήψης.
Οι ηθοποιοί συχνά μίλαγαν την μητρική τους γλώσσα, η οποία δεν ήταν πάντα τα ιταλικά, και στο τέλος γινόταν μεταγλώτισση της ταινίας σε μία κοινή γλώσσα. Και όλα αυτά με υπόκρουση ηλεκτρονική ατμοσφαιρική μουσική.
Επιρροές
Το τζιάλο επηρέασε άμεσα το παγκόσμιο σινεμά, φτάνοντας μέχρι το Χόλυγουντ και γεννώντας στην δεκαετία του 1970 τις σειρές ταινιών slasher, όπως το Halloween, Friday the 13th, και Nightmare on Elm Street, ενώ μέχρι και σήμερα γυρίζονται ταινίες είτε ως ξεκάθαρα homage στο είδος (Berberian Sound Studio, 2012), είτε ως έμμεσες επιδράσεις σε ένα σύγχρονο κινηματογραφικό στυλ (Black Swan, 2010)
Από τις εκδόσεις Mondadori ως τον Μάριο Μπάβα και τον Ντάριο Αρτζέντο, και ως τις οθόνες μας σήμερα, το τζιάλο μας καθηλώνει, τόσο με το τρομακτικό του περιεχόμενο, όσο και με το μοναδικό του στυλ.
Κείμενο: Ελένη Παπαρίζου
