Ανθρώπινες αδυναμίες, επιστήμη και φύση σε μάχη.
Το Οι άνθρωποι στα δέντρα είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Hanya Yanagihara, συγγραφέα του πολύ γνωστού βιβλίου Λίγη ζωή. Πρόκειται για ένα τολμηρό μυθιστόρημα γεμάτο φαντασία και ζωντανές περιγραφές, ικανό να προβληματίσει και ίσως να ενοχλήσει τους αναγνώστες. Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία του Νόρτον Περίνα, ενός καταξιωμένου επιστήμονα που μετά από μια λαμπρή καριέρα και ένα βραβείο Νόμπελ βρίσκεται κατηγορούμενος για σεξουαλική κακοποίηση.
Το μυθιστόρημα ξεκινά με άρθρο από τον τύπο που αναφέρει την απόφαση καταδίκης του Νόρτον Περίνα από το δικαστήριο. Ακολουθεί ένας πρόλογος από τον κοντινό του φίλο και βιογράφο του, Ρόναλντ Κουμποντέρα. Το βιβλίο έχει τον χαρακτήρα αυτοβιογραφίας, αφού πρόκειται για τα απομνημονεύματα του Περίνα τα οποία έχει επιμεληθεί ο Κουμποντέρα. Στο πρώτο μέρος περιγράφονται τα παιδικά χρόνια του Νόρτον Περίνα, πώς μεγάλωσε με μια άχρωμη μητέρα, έναν τεμπέλη πατέρα και έναν αδερφό που αγαπούσε πολύ, αλλά ήταν πολύ διαφορετικός από τον ίδιο. Η αφήγηση συνεχίζεται με τα φοιτητικά του χρόνια στην ιατρική, όπου αρχίζει να φαίνεται έντονα ο φιλόδοξος, σκληρός και αλαζονικός χαρακτήρας του.
Στα επόμενα μέρη του βιβλίου η ιστορία διαδραματίζεται με τον Περίνα να έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τον ανθρωπολόγο Πολ Τάλεντ σε μια ερευνητική αποστολή στο νησί Ιβου’ίβου. Εκεί θα συναντήσουν μια άγνωστη φυλή, με δικούς της κανόνες, τρόπο ζωής και συνήθειες. Το χαρακτηριστικό της φυλής αυτής είναι η ασυνήθιστη μακροζωΐα κάποιων μελών της, η οποία όμως στοιχίζει τη νοητική ικανότητα σε όσους τη διαθέτουν. Μετά από πολύ κόπο και έρευνα ο Περίνα καταφέρνει να συνδυάσει την ασυνήθιστα μακρά διάρκεια της ζωής κάποιων ατόμων της φυλής με την τελετουργική παράδοση όσων έφταναν τα εξήντα έτη να καταναλώνουν το κρέας μιας χελώνας του νησιού.
Η αρχή του τέλους για το Ιβου’ίβου, όπως το γνώρισε ο Περίνα, θα είναι η απόφασή του να πάρει κρέας της χελώνας μαζί του πίσω στο εργαστήριό του και να πειραματιστεί με αυτό. Η αρχή του τέλους για τον ίδιο τον Περίνα θα είναι η άλλη του απόφαση, να αρχίσει να υϊοθετεί παιδιά από το νησί με τη δικαιολογία να τους προσφέρει μια καλύτερη ζωή. Σταδιακά, ωστόσο, αρχίζει να φαίνεται όλο και πιο έντονα ο προβληματικός εσωτερικός κόσμος του πρωταγωνιστή.
…είχα γίνει περίπου θεός: είχα γίνει ο ίδιος οπα’ιβου’έκε, δημιουργός της ζωής και χορηγός θαυμάτων, κάποιος που είχε ανακαλύψει κάτι που έκανε το αδύνατο δυνατό.
Στην ιστορία του Νόρτον Περίνα θίγονται θέματα, όπως η αλαζονεία της επιστήμης και η ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση, αλλά και προβληματικοί ανθρώπινοι χαρακτήρες που μπορεί να οδηγήσουν και να οδηγηθούν στην καταστροφή. Ο Περίνα είναι ένας άνθρωπος με πολλές αδυναμίες, ένας επιστήμονας που φτάνει στην κορυφή και στη συνέχεια η συμπλεγματική του συμπεριφορά τον καταποντίζει.
Μετά από όλη αυτή τη διαδρομή, λείπει από την ιστορία η κάθαρση, η λύτρωση. Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, αυτό που ο Κουμποντέρα «ως επιμελητής επέλεξε να κόψει», διαφαίνεται η προβληματική φύση του Νόρτον Περίνα, αυτή που κανένα Νόμπελ, καμία επιστημονική διάκριση δεν μπορεί να εξισορροπήσει.
Η υπόθεση του επιστήμονα, που από την κορυφή έχει φτάσει βρίσκεται να κατηγορείται για σεξουαλική κακοποίηση θυμίζει την πραγματική ιστορία του Daniel Gajdusek. Ο Gajdusek πήρε το Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1976 για τη δουλειά του σχετικά με την ασθένεια κούρου, την οποία μελέτησε στη φυλή των Φόρε στη Νέα Γουϊνέα. Επιστρέφοντας πήρε μαζί του παιδιά της φυλής με σκοπό να τα μεγαλώσει προσφέροντάς τους μια καλύτερη ζωή και μόρφωση, ωστόσο κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση από κάποιο από αυτά και καταδικάστηκε σε φυλάκιση.
Κάτι ακόμη που θυμίζει το βιβλίο της Yanagihara δεν είναι άλλο από το ταξίδι του Δαρβίνου στα Γκαλαπάγκος. Οι εκτενείς περιγραφές του φυσικού τοπίου και των παράξενων ζώων που υποτίθεται διαβιούν στο Ιβου’ίβου μπορούν εύκολα να φέρουν στο μυαλό τις παρατηρήσεις του Δαρβίνου και την πληθώρα ενδημικών ειδών που μελέτησε στα νησιά Γκαλαπάγκος.
Το Οι άνθρωποι στα δέντρα είναι σίγουρα ένα βιβλίο τολμηρό που προβληματίζει. Οι πρωτόγονες συνήθειες, οι ηθικά μη αποδεκτές τελετές και η παράξενη καθημερινότητα της φυλής του Ιβου’ίβου φέρνουν τον σύγχρονο άνθρωπο αντιμέτωπο με κάποιες ιδιαίτερα ενοχλητικές σκηνές. Οι περιγραφές του περιβάλλοντος και της φύσης είναι εκτενείς και πολύ ζωντανές, τόσο που θα μπορούσε να θεωρηθεί πως το βιβλίο αυτό προσφέρεται σκηνοθετικά για μεταφορά σε ταινία. Λόγω αυτών των περιγραφών ίσως σε κάποια σημεία η αφήγηση είναι αρκετά στάσιμη, ωστόσο ο αναγνώστης αποζημιώνεται στα τελευταία μέρη του βιβλίου, όπου η εξέλιξη της ιστορίας επιταχύνεται.
Στον χαρακτήρα του Περίνα συνοψίζεται η ανθρώπινη αλαζονεία, καθώς και το γεγονός πως η μόρφωση δε συνεπάγεται απαραίτητα παιδεία και ηθική. Παράλληλα, οι αληθοφανείς υποσημειώσεις και βιβλιογραφικές αναφορές κάνουν το βιβλίο να μοιάζει με μια κανονική αυτοβιογραφία ενός υπαρκτού προσώπου και όχι ενός φανταστικού χαρακτήρα. Αυτό που μπορεί κανείς σίγουρα να αναγνωρίσει στη Hanya Yanagihara είναι η θαυμαστή της ικανότητα να πλάσει έναν εξ ολοκλήρου καινούριο κόσμο, τόσο στο απομακρυσμένο νησί όσο και στο περιβάλλον του πρωταγωνιστή. Αυτός ο νέος φανταστικός κόσμος είναι που κάνει το βιβλίο αρκετά ενδιαφέρον και ζωντανό.
Κείμενο: Θεοδώρα Λουκανάρη
