Οι αγαπημένες old-time classic εκδόσεις ΛΥΧΝΑΡΙ έφεραν στα χέρια μου το επόμενο βιβλίο του καλοκαιριού… ‘Εγκλημα στο Γκολφ της Αγκάθα Κρίστι (Agatha Christie). Το αστυνομικό αυτό μυθιστόρημα της μοναδικής Agatha κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1923 με τίτλο “The Murder on the Links” από τον εκδοτικό οίκο The Bodley Head. Πρόκειται μάλιστα για ένα από τα πρώτα βιβλία της συγγραφέως. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε αργότερα από την Εκδοτική Λυχνάρι σε μετάφραση Ελένης Σταματοπούλου με αξία 50 δραχμές (Ω γες!).
Στην πρωτότυπη έκδοση η Christie αφιέρωσε το βιβλίο στον τότε σύζυγό της Archibald Christie (1890–1962) ως εξής:
To My Husband. A fellow enthusiast for detective stories and to whom I am indebted for much helpful advice and criticism.
Έχοντας την τάση τα πιο αγαπημένα βιβλία που βρίσκονται στη βιβλιοθήκη μου να είναι vintage μεταχειρισμένα μικρόσωμα βιβλιαράκια, αγορασμένα από κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο στο Μοναστηράκι, το Έγκλημα στο Γκολφ πληρώντας αυτές τις προϋποθέσεις ήμουν σίγουρη ότι θα με εντυπωσιάσει· αποτελεί άλλωστε δημιουργήμα της αγαπημένης μου και μοναδικής Αγγλίδας συγγραφέως, Agatha Christie!
Ένα γράμμα από τη “Βίλα Ζενεβιέβ” στο Μερλινβίλ-Συρ-Μερ, στα νότια της Γαλλίας, με μια απεγνωσμένη έκκληση για βοήθεια θα ξεσήκωνε τον δαιμόνιο αστυνομικό και τον αχώριστο φίλο του, λοχαγό Χάστιγκς, και θα τους υποχρέωνε να διασχίσουν τη Μάγχη – παρά την έντονη αποστροφή του Πουαρώ για τα θαλάσσια ταξίδια.
Η έναρξη λίγο-πολύ γνωστή· ο ταπεινός μα φοβερός κοντούλης – όπως τον αποκαλεί πολλές φορές ο σύντροφός του, Captain Arthur Hastings – λαμβάνει ένα ξαφνικό τηλεγράφημα από τη Γαλλία από έναν πλούσιο κύριο ονόματι Paul Renauld, που τον καλεί να ερευνήσει μία υπόθεση απειλών κατά της ζωής του. Φθάνοντας στη Βόρεια Γαλλία, ο αγαπημένος μας ντετέκτιβ Hercule Poirot και ο συνεργάτης του, έρχονται αντιμέτωποι όχι με ένα, αλλά με δύο πτώματα! Η αγάπη και εμμονή του Poirot με τις λεπτομέρειες σε συνδυασμό με το αξιοθαύμαστο μνημονικό του τον οδηγούν γρήγορα στη λύση του μυστηρίου, όταν οι υπόλοιποι (Γαλλική αστυνομία, ερευνητές και ντετέκτιβ) βρίσκονται ή σε πλήρες σκοτάδι ή σε εντελώς λάθος δρόμο. Ο Hastings ερωτεύεται, κυρίες παθαίνουν νευρικό κλονισμό, άνθρωποι βρίσκονται νεκροί και τα εργαλεία των φόνων εμφανίζονται και εξαφανίζονται στο λεπτό!
Ως συνήθως, η βασίλισσα του αστυνομικού μυθιστορήματος μάς προσφέρει για μία ακόμη φορά μέσω του ήρωά της Ηρακλή Πουαρώ μία αργή και βασανιστική μα καθόλα απολαυστική πορεία προς τη λύση του μυστηρίου! Αναπόφευκτα – κυρίως λόγω εποχής – η Christie συγκρίθηκε με τον Arthur Conan Doyle και ο ήρωάς της Poirot με τον επίσης αγαπημένο ήρωα του Άγγλου συγγραφέα, Sherlock Holmes. Πρόκειται ωστόσο για πολύ διαφορετικούς ήρωες σε χαρακτήρα και γενικότερη συμπεριφορά, όπως επίσης διαφορά υπάρχει και στη συγγραφή των δύο μυθιστοριογράφων. Με μία αδυναμία στη γυναικεία συγγραφή, θα πω ότι η Κρίστι σπάει τα καλούπια και δίνει στο αναγνωστικό κοινό κάτι πολύ ξεχωριστό και ενδιαφέρον, κάτι που φυσικά αναγνωρίστηκε. Πολύ χαρακτηριστικά η πρώτη κριτική του βιβλίου που εκδόθηκε στους New York Times ξεκινούσε ως εξής…
“Here is a remarkably good detective story which can be warmly commended to those who like that kind of fiction.”
The New York Times Book Review of 25 March 1923
Η συγγραφέας ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά όχι έναν αλλά επάλληλους μίτους που οδηγούν άλλοι σε αδιέξοδα, άλλοι σε παραπλανητικές απαντήσεις και μονάχα ένας στη λύση του μυστηρίου. Ο αναγνώστης χωρίς να το καταλαβαίνει γίνεται συνεργάτης του Poirot. Σε κάθε νέο κεφάλαιο, με κάθε νέα εξέλιξη, απορίες, ερωτήματα, πιθανές λύσεις ξεπηδούν από το μυαλό του αναγνώστη. Αν μπορούσα να χαρακτηρίσω με μία λέξη τη γραφή και την πλοκή του βιβλίου – κάτι που ισχύει γενικά για τα μυθιστορήματα της Christie – θα έλεγα “ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ”!
Ο Poirot, ο κεντρικός ήρωας και ιδιωτικός ντετέκτιβ, είναι ένα τέρας ψυχραιμίας, σχολαστικός με τη λεπτομέρεια, με εκπληκτική αφαιρετική ικανότητα, ευγένεια, καλούς τρόπους και χιούμορ. Χωρίς να προσβάλει κανέναν – εκτός από τους φοβερά ενοχλητικούς, κάτι που γίνεται και πάλι με το γάντι – δεν προσπαθεί να φανεί ανώτερος των υπολοίπων, ακόμα και όταν ο ίδιος γνωρίζει ότι όλοι βρίσκονται σε λάθος ρότα εκτός από εκείνον. Υπερασπιστής της αλήθειας, στοχεύει πάντα εκεί που πρέπει, πιστεύει και πρεσβεύει αρχές και αξίες, όπως η φιλία, η εμπιστοσύνη, η ειλικρεία, ενώ κατανοεί το συναίσθημα και γλυκαίνει μπροστά στην αγάπη. Ο Ηρακλής Πουαρώ είναι αναμφίβολα ένας από τους σπουδαιότερους ερευνητές – αν όχι Ο σπουδαιότερος – στην ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας και ένας σοφός παρατηρητής που λατρεύει τη σιωπή και πάντα λακωνικά αποκαλύπτει όσα κρύβονται κάτω από το πέπλο του κάθε μυστήριου εγκλήματος.
Ο Hastings από την άλλη, λιγότερο παρατηρητικός, παρασυρόμενος ενίοτε από το συναίσθημα και τις φανερές ενδείξεις βρίσκεται στο πλάι του Poirot και του προσφέρει τη βοήθειά του. Δε διστάζει ωστόσο να του αντιπαραταθεί αν τα πιστεύω του ή καλύτερα αν τα συναισθήματά του τον καλούν να το κάνει. Παρορμητικός και κάπως απρόσεκτος καλείται πολλές φορές να ζητήσει και ο ίδιος βοήθεια από τον σοφό ντετέκτιβ. Ένας χαρακτήρας, που αν και υπερισχύει δράσης και εμφάνισης στο έργο του Poirot – είναι άλλωστε και ο αφηγητής των περιπετειών του ντετέκτιβ – αποτελεί μάλλον βοηθητικό ήρωα για την εξέλιξη του έργου και κυρίως την αναζήτηση των στοιχείων για τη λύση του μυστηριού από τον αναγνώστη. Ουσιαστικά ο Hastings θα μπορούσε να πει κανείς – σε πολλές στιγμές – γίνεται ο αναγνώστης – ή μάλλον ορθότερα, ο αγνώστης γίνεται ο Hastings! – που με ανυπομονησία περιμένει τον πανέξυπνο ντετέκτιβ Πουαρώ να τον πάρει από το χέρι και να τον οδηγήσει έξω από το σκοτεινό τούνελ του μυστηρίου, στο Φως!
Μέσω των ηρώων της, η βιρτουόζα του αστυνομικού βιβλίου Agatha ξεδιπλώνει την ευρυματικότητα, την εξυπνάδα, την ευστροφία της, την πονηριά της, αλλά και τις αρχές και τις αξίες της. Σε μία εποχή που η γυναίκα είχε ακόμα – και έχει – πολύ δρόμο για να κατακτήσει αυτά που δικαιωματικά της ανήκουν, η Agatha Christie είναι μία συγγραφέας που κάνει περήφανο το γυναικείο φύλο τολμώντας να εισέλθει με θάρρος και πειθώ σε χωράφια αντρικά· συγγραφή και μάλιστα αστυνομική! Και φυσικά είναι κάτι το οποίο κάνει περίφημα!
Βιβλία της έχουν μεταφερθεί σε παγκόσμιο επίπεδο στο θέατρο, τον κινηματογράφο, αλλά και την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Το Έγκλημα στο Γκολφ μεταδόθηκε μέσω του προγραμματος Saturday Night Theatre στο ραδιοφώνο του BBC Radio 4 για πρώτη φορά στις 15 Σεπτεμβρίου 2015 τιμής ένεκεν της γέννησης της συγγραφέως, ενώ ηχογραφήθηκε το 1989 από τον Michael Bakewell σε παραγωγή και σκηνοθεσία Enyd Williams. Η μεταφορά στην τηλεόραση έγινε πρώτη φορά 11 Φεβρουαρίου 1996 μέσω της τηλεοπτικής σειράς Agatha Christie’s Poirot από την Carnival Films, με πρωταγωνιστές τον David Suchet ως Hercule Poirot, και τον Hugh Fraser ως Arthur Hastings.
Έχοντας έρθει σε επαφή με την Agatha Christie σε μικρή ηλίκια είχα πραγματικά λησμονήσει το πόσο λαχταριστή είναι η γραφή της, όχι μόνο για τους λάτρεις του αστυνομικού, αλλά για κάθε βιβλιοφάγο που σέβεται τον εαυτό του! Έτσι, λοιπόν, με εναρκτήριο βιβλίο το Έγκλημα στο Γκολφ αποφάσισα να αναζητήσω και τα 80 βιβλία της – ξέρω ότι είναι ένα μεγαλεπίβολο σχέδιο, αλλά η βιβλιοθήκη μου νιώθω πώς είναι πραγματικά άδεια χωρίς τη συλλογή μίας από τις σπουδαιότερες γυναίκες συγγραφείς όλων των εποχών. Προτείνω φυσικά να με ακολουθήσετε σ’αυτόν τον μαραθώνιο ανάγνωσης “Agatha Christie”, και μάλιστα θα πρότεινα για όσους ενδιαφέρονται, τις Αγγλικές πρωτότυπες εκδόσεις για καλύτερη απόδοση του νοήματος. Προσωπικά, όπως ήδη ανέφερα, λατρεύω τις παλιακές εκδόσεις· δίνουν μία ξεχωριστή αίσθηση τόπου και χρόνου, κάτι στο οποίο συμβάλλει όχι μόνο το παλιό φθαρμένο χαρτί, αλλά και το πολυτονικό σύστημα! Πολλές φορές, όμως, όπως συμβαίνει με τη συγκεκριμένη έκδοση, υπάρχουν αρκετά λάθη στη γραφή και στην εκτύπωση, ενώ αναμφίβολα πάντα η γλώσσα συγγραφής είναι η ιδανική έκδοση για ανάγνωση.
Έγκλημα στο Γκολφ (The Murder on the Links)
Agatha Christie
Είδος: Μυθιστόρημα
Εκδόσεις: Λυχνάρι, 1923
