Η Ελιά, Αγγελική Δαρλάση ~ 2017

Λίγες μέρες αργότερα, καθόλου τυχαία, έφτασε στο κατώφλι μου το ομώνυμο βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση σε εικονογράφηση Αιμιλίας Κονταίου. Η Ελιά, που κυκλοφορεί από το 2017 από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, ανήκει σε μία πολύ ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα σειρά παιδικής λογοτεχνίες με τίτλο Ιστορίες Νεοελληνικής Μυθολογίας.

Όταν πια η ελιά μου είχε βρει τη θέση της στο μπαλκόνι, ο εξωτερικός χώρος είχε ήδη αρχίσει να μυρίζει οικειότητα. Αποφάσισα πια πως ήταν η κατάλληλη στιγμή να πιάσω στα χέρια μου το παιδικό αυτό ανάγνωσμα.

Τι μάς κάνει, λοιπόν, να ερχόμαστε κοντά στην παράδοση; Οι αφηγήσεις των παππούδων και των γιαγιάδων μας θα κατακλύζουν για πάντα τις μνήμες μας συνοδευόμενες από μυρωδιές, ήχους και λαχταριστές γεύσεις. Αυτή είναι, μάλλον, και η πιο συναισθηματικά κοντινή επαφή μας με την παράδοση. Γιατί είναι ανάγκη να μιλάμε για Νεοελληνική Μυθολογία; Οι δεκαετίες περνούν και παίρνουν μαζί τους τις γενιές που μεγάλωσαν με προφορικές διηγήσεις για καθημερινά πράγματα που τα εξύψωσαν στο βάθρο των μύθων. Σε μία εποχή που η αστική καθημερινότητα δεν αφήνει πια χώρο για παρατηρήση της φύσης και οι άνθρωποι – πόσο μάλλον τα παιδιά – ολοένα και απομακρυνόμαστε από την ύπαιθρο και τη ζωή μακριά από τον θόρυβο της πόλης, ιστορίες και μύθοι αποτελούν οάσεις αφήγησης με σκοπό να μας φέρουν και πάλι σε επαφή με την ιστορία, τη φύση, μα πάνω απ’ όλα με τη φαντασία.

Ο παππούς μου ο Αποστόλης, γεννηθείς το 1912, δούλευε κάποτε ως ταχυδρόμος μοιράζοντας επιστολές στα απόμερα χωριουδάκια της Αιτωλοακαρνανίας. Θυμάμαι αχνά τις ιστορίες του για τις νεράιδες και τα ξωτικά που του τραγουδούσαν όταν διέσχιζε τα δάση τα χαράματα ή περνούσε από χαράδρες το σούρουπο πάνω στο άλογό του. Πράγματα ανεξήγητα για τον νου ενός ανθρώπου του προηγούμενου αιώνα, έπαιρναν σάρκα και οστά σε πλάσματα φανταστικά και αλλόκοτες οπτασίες. Με μια βαθύτερη ερμηνεία τόσα χρόνια μετά, σκέφτομαι, τι πιο μαγικό από το να πιστεύεις πώς όλα έχουν ζωή· τα φύλλα, τα ρυάκια, τα βουνά κι οι κεραυνοί, η βροχή και η πρωινή πάχνη.

Στην παρούσα ιστορία, η προσωποποίηση της ελιάς την καθιστά πρωταγωνίστρια/ ηρωίδα και πέρα από αυτή, φέρνει την ίδια τη φύση απέναντι στον άνθρωπο και παρουσιάζει την αλληλεπίδραση των δύο. Πρόκειται για μία σχέση που βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, και αυτό κάνει την ιστορία ακόμη πιο σημαντική για τα παιδιά. Ο σεβασμός προς την ελιά, τη φύση, το περιβάλλον είναι μία αξία που δε διδάσκεται όσο θα έπρεπε από δασκάλους και γονείς. Η αγάπη για κάθε ζωντανό οργανισμό και η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τα υπόλοιπα όντα ως μέρος της χρυσής αλυσίδας της ζωής είναι ζητήματα που οι μικροί αναγνώστες δέχονται και καλούνται να επεξεργαστούν.

Η Αγγελική Δαρλάση με μάγεψε όχι μόνο με τον όμορφα κεντημένο παραδοσιακό δεκαπεντασύλλαβο στίχο της, αλλά και με την επιλογή των λέξεων. Μιλώντας για ιστορίες που κοντεύουν να ξεχαστούν και για καιρούς παλιούς επιλέγει τη χρήση μιας γλώσσας τόσο κοντά στην παράδοση και στα έθιμα του τόπου μας, που αν κλείσεις για λίγο τα μάτια σίγουρα θα βρεθείς στο χωριό των παιδικών σου χρόνων, καθισμένος στα τεράστια πανιά τα γεμάτα με τις ελιές τη μέρα του μαζώματος. Οι παππούδες – ή μια γλυκιά γιαγιά ίσως – μάς αφηγούνται την ιστορία του πολύτιμου δέντρου της ελιάς και την παρουσία της ανάμεσά μας. Σημαντικό είναι να σταθούμε στη χρήση της γλώσσας που γίνεται με άριστη τεχνική, ενώ τα (αγαπημένα μου) σημεία στίξης δίνουν στο κείμενο ακριβώς την κίνηση που χρειάζεται ο λόγος για να τραγουδηθεί, σχεδόν, σε μια γιορτή στο μάζεμα της ελιάς. Κάποιες φορές, όταν το λεξιλόγιο ίσως είναι άγνωστο στους μικρούς αναγνώστες, η συγγραφέας επιλέγει με έναν αστερίσκο στο κάτω μέρος της σελίδας να χαρίσει τη σημασία της λέξης, κάτι πολύ όμορφο και λειτουργικό.

Αξίζει να σημειωθεί ως πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά, ότι η ιστορία δεν περιγράφεται απλώς, ο/η αφηγητής/-τρια με όμορφα και γλυκά λόγια απευθύνεται ευθέως στον αναγνώστη, ο οποίος γίνεται μέρος της ιστορίας.