Το 2016 οι εκδόσεις Ίκαρος μάς συστήνουν το πρώτο μέρος της Τριλογίας της Αθήνας της Ευτυχίας Γιαννάκη με τίτλο Στο πίσω κάθισμα. Δύο χρόνια μετά η Πόλη στο Φως έρχεται να ολοκληρώσει το ταξίδι του Χάρη Κόκκινου στις σκοτεινές πτυχές της Αθήνας αποτελώντας το τρίτο μέρος της τριλογίας· μία τριλογία που καταλήγει να αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο από την εξιχνίαση εγκλημάτων κατά της ζωής σε αθηναΐκό έδαφος. Πρόκειται για μία αναζήτηση στον πάτο της κρίσης, της κοινωνίας, της ανθρώπινης ψυχής.
Το φρικτό έγκλημα στο Καβούρι, μία δίκη, κυκλώματα ντίπινγκ, ο άνθρωπος που βρέθηκε στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή… και ο αστυνόμος Χάρης Κόκκινος και η ομάδα του σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μία λεπτή κλωστή που συνδέει τη Σερβία του 1995 με την Αθήνα του 2014 ξετυλίγεται βασανιστικά μέχρι να βγει η αλήθεα στο φως.
“Η ιστορία αποτελεί το τρίτο μέρος της Τριλογίας της Αθήνας και δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε η πόλη, το φως και το σκοτάδι της.”, έτσι προλογίζεται η Πόλη στο Φως.
Ξεκινώντας από ένα αποτρόπαιο έγκλημα στη Σερβία το 1995, περνάμε απευθείας στη ζωή ενός μοναχικού άνδρα στην Αθήνα με μοναδική του απόλαυση το πρωινό μπάνιο στην κοντινή παραλία. Τι σχέση έχει ο Αλέξης Μπένος με τον φόνο της εγκύου που πρόκειται να αποκαλύψουν οι επόμενες σελίδες του βιβλίου; Η ζωή ενός διάσημου ζευγαριού καταστρέφεται σε ένα μπαγκράουντ ασφυκτικό και ανυπόφορο, οι κραυγές απόγνωσης των συγγενών ενός μοτοσυκλετιστή που παλεύει για τη ζωή του που ταράζουν το χάος του δημόσιου νοσοκομείου, ζωές κατεστραμμένες από παράνομα κυκλώματα στον αθλητισμό, απάτες και ψέματα, πάθη και κτηνώδη ένστικτα, δικαιώματα και ανθρωπιά πλέκουν αριστοτεχνικά το γαϊτανάκι της Πόλης κάνοντας το Φως να φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός.
Η αφήγηση – τριτοπρόσωπη – παίζει με τον χρόνο θέτωντας ως κεντρικό άξονα τον φόνο της Μαριλένας Νομικού. Οι χαρακτήρες των ηρώων εξελίσσονται μέσα από τη ροή του μύθου, στοχάζονται, προβληματίζονται, σπαράζουν και ανακαλύπτονται σε μία προσπάθεια να αναγεννηθούν, σε μία προσπάθεια θα έλεγε κανείς για σύνδεση, μία προσπάθεια για επαφή με τον διπλανό, τον τρίτο, τον ίδιο τους τον εαυτό. Ο αναγνώστης συμπονά, συμπάσχει, θυμώνει, αναρωτιέται και θεριεύει μαζί τους, ενώ η Γιαννάκη δε φοβάται να τσαλακώσει τους ήρωές της, προσφέροντάς τους απλόχερα τόσο θετικά όσο και αρνητικά χαρακτηριστικά σε μία διαδικασία εύρεσης του δολοφόνου, όχι όμως μόνο εκείνου που σκότωσε τη Μαριλένα Νομικού· κάθε φόνος, πραγματικός ή ψυχικός, καλείται με το τρίτο αυτό μέρος της Τριλογίας της Αθήνας να έρθει στο Φως.
Ένα από τα πιο καλογραμμένα βιβλία των τελευταίων ετών.
Ακολουθώντας την πορεία των πρώτων δύο μερών της Τριλογίας της Αθήνας, η Πόλη στο Φως είναι η απόδειξη ότι η ελευθερία της έκφρασης δεν απαιτεί “καταπατηση” των κανόνων της γλώσσας.
Η Γιαννάκη αξιοποιεί στο έπακρον τον πλούτο μέσα από την απλή χρήση της ελληνικής γλώσσας, από κάθε άποψη. Κάθε λατρης της ελληνικής θα θαυμάσει, εκτός από την πλοκή του βιβλίου, την ορθή χρήση της γλώσσας από τη συγγραφέα· όταν όλα τα τελικά ‘ν‘ είναι στη θέση τους, η “ταχεία” δράση δεν υπερβαίνει την ορθή σειρά των λέξεων, οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές λειτουργούν ευεργετικά στη ροή της υπόθεσης εντείνοντας το ενδιαφέρον και εντάσσοντας τον αναγνώστη στην εξέλιξη του “μύθου”, με τρόπο φοβερά αριστοτεχνικό γινόμαστε σχεδόν συνένοχοι σε ένα έγκλημα που δε γνωρίζουμε καλά-καλά πώς διαπράχθηκε, και όλα με τη χρήση της γλώσσας. Σημαντική μνεία φυσικά στις εκδόσεις Ίκαρος και την Ελευθερία Κοψιδά, υπεύθυνη επιμέλειας και διορθώσεων.
Σε κάθε περίπτωση, η μεταχείριση της γλώσσας δυστυχώς – και παραδοξως – τείνει να παραγκωνίζεται κατά τη συγγραφή, αλλά και παρουσίαση ενός βιβλίου, ενώ βάση δίνεται κυρίως στην πλοκή και τους χαρακτήρες. Διαβάζοντας την Πόλη στο Φώς συνειδητοποιεί κανείς πως ακόμα και αν σε ένα μυθιστόρημα – και δη και αστυνομικό – η πλοκή παίζει σημαντικό ρόλο, η συγγραφική δεινότητα του συγγραφέα και η αξιοποίηση της νέας ελληνικής ουσιαστικά εξυψώνει το έργο σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο, χαρίζοντάς του όχι μόνο αγωνία, αλλά και ζωντάνια, αμεσότητα και διαχρονικότητα.
Κάτι που δυστυχώς λησμονούμε πολλές φορές είναι ότι ένα βιβλίο, εκτός από ψυχαγωγία μπορεί – και θα έπρεπε – να αποτελεί ένα φοβερό εργαλείο φιλολογικής γνώσης και όταν γίνεται – και μάλιστα με τέτοια επιτυχία – από έναν συγγραφέα, αξίζει να μνημονεύεται. Στην εποχή των συγγραφέων της μάζας η Γιαννάκη αποδεικνύει περίτρανα πως το ταλέντο της νέας γενιάς συγγραφέων στη χώρα μας έχει να προσφέρει πολλά.
Η Πόλη στο Φως είναι ένα ανθρωπολογικό έργο που δράττεται της ευκαιρίας να μιλήσει για έναν φόνο, θα μπορούσε να πει κανείς. Η βάση στην κρίση της ελληνικής οικονομίας, των αξιών, των αρχών και του πολιτισμού σε πολλά σημεία σοκάρει. Μια βαθύτερη ανάλυση του φόνου θα μπορούσε να αποστασιοποιηθεί εντελώς από τους χαρακτήρες και – όπως ακριβώς η Γιαννάκη άριστα χειρίζεται τις παρομοιώσεις – να μιλήσει για την αποτρόπαια κατάσταση που επικρατεί, τα αρπακτικά που κατασπαράζουν μια “έγκυο γυναίκα”. Η “ευαίσθητη ομάδα” του θύματος, μια ανθρωπότητα που κατατρώγεται και πασχίζει να επιβιώσει με ό,τι της έχει απομείνει. Ξεφεύγοντας από τον ρεαλισμό, μπορώ να πω ότι ακόμα κι αν ίσως δεν ήταν αυτή καθαυτή η πρόθεση της συγγραφέως, με συντάραξε και με συγκίνησε βαθιά αυτή η υποβόσκουσα πραγματικότητα πέρα από τα προφανή.
Εξαιρετική αναφορά στη χρήση του μικρού ήρωα Ραφ. Πιστεύω πως ακόμα και αυτή η παρουσία – αν και σύντομη – δεν υπήρξε μια τυχαία αναφορά από τη μεριά της Γιαννάκη. Παρατηρώντας τη συμπεριφορά και την απαξίωση σε κάθε λεπτό της ζωής που περιγράφεται ότι έζησε ο μικρός σκύλος, το άγριο αυτό ‘κτήνος’, κανείς συνειδητοποιεί το πόσο εύκολο είναι πια στον άνθρωπο να υφάνει με δαντέλα τα δικά του κτηνώδη ένστικτα και τις δικές του θηριωδίες, απαξιώνοντας ένα ζώο φορτώνοντάς του ενοχές και ερινύες του δικού του νου. Για μένα, αυτή ήταν μια από της πιο συγκλονιστικές στιγμές του βιβλίου δεδομένου ότι η έλλειψη παιδείας προς τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα αντικατοπτρίζει την βαρβαρότητα της κοινωνίας μας.
Όπως ανέφερα και παραπάνω, η Πόλη στο Φως δεν είναι ένα ακόμη αστυνομικό μυθιστόρημα. Τα κοινωνικά ζητήματα που αναδύονται μέσα από τις γραμμές του βιβλίου είναι τόσο σημαντικά και καίρια που πολλές φορές ξεχνάς τον κυρίως φόνο για να αντιμετωπίσεις τους μικρούς φόνους της καθημερινότητας, που οι περισσότεροι αγνοούμε. Η αντιμετώπιση της κοινωνίας προς την LGTBQ κοινότητα είναι ένα ακόμη τέτοιο ζήτημα που θίγεται μέσα από την ιστορία του Νίκου, του γιου του Χάρη Κόκκινου.
Για μια ακόμη φορά αναρωτιέμαι τι μπορείς να περιμένεις από μια κοινωνία όπου ένα μέρος των μελών της χρειάζεται να διεκδικησει κάποια βασικά ανθρώπινα δικαιώματα;
Μα πάνω απ’ όλα, τι μπορείς να περιμένεις από μια κοινωνία που σου στερεί το δικαίωμα στο πιο ουσιαστικό αγαθό, την αγάπη;
Θλίβομαι βαθιά κάθε φορά που έρχομαι αντιμέτωπη με αγώνες για ζωή· και ο Νίκος έναν τέτοιο αγώνα καλείται να δώσει, σε μια μάχη στην οποία, όμως, νιώθει ήδη χαμένος. Η δικαιοσύνη, ο κόσμος, τα ΜΜΕ, η οικογένεια, μια κυκλική παθογένεια που δε σβήνει ποτέ, μόνο αλλάζει χέρια από γενιά σε γενιά. Μέσα από την περιγραφή του Νίκου με το σκυμμένο κεφάλι, τη δυνατή φωνή της Τζέλας, και την υποδούλωση του νεαρού Παυλόπουλου, η Γιαννάκη παρουσιάζει μια πραγματικότητα που πολλοί αποφεύγουν να αντικρίσουν.
Τόσα ακόμη καίρια ζητήματα που κατατρώγουν την ελληνική κοινωνία – αλλά και την παγκόσμια – θίγονται σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό· διαφθορά, αυθαιρεσία, ρατσισμός, φασισμός, ενδοοικογενειακή βία, φαλλοκρατία, κακοποίηση… Μέσα από τη ροή του λόγου και της πλοκής ο αναγνώστης συγκλονίζεται με όλα όσα τον περικλύουν καθημερινά σε μία πορεία αφύπνισης και αναζήτησης.
Η ιστορία αυτή μάς καλεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για αλλαγή, μια αλλαγή που φαντάζει τρέξιμο σε μια χώρα που δεν έχει μάθει ακόμα να μπουσουλάει. Κρατώ ένα από τα πιο κρίσιμα για μένα αποσπάσματα του βιβλίου:
Σαν ζώα. Ζούγκλα είναι, τι τα θες; Μεταξύ μας, παντού το ίδιο δεν γίνεται; Κι εδώ έτσι δεν είναι τα πράγματα; όταν μπορεί ο ένας θα τη φέρει στον άλλον, ακόμη και για ασήμαντο όφελος.
…
Άσ’το. Όλο μια μαλακία και μισή είναι. Αυτή η μαλακία που κουβαλάμε και θα την κουβαλάμε εις τους αιώνας των αιώνων αμήν. Ένας πόλεμος για το τίποτα.
Ποια είναι τελικά η Πόλη στο Φως; Μια Αναγέννηση που αξίζει και οφείλει τελικά να ακολουθήσει κάθε Μεσαίωνα.
Πόλη στο φως
Ευτυχία Γιαννάκη
Είδος: Μυθιστόρημα
Εκδόσεις: Ίκαρος, 2018
[…] Πηγή: http://www.artharbour.gr/biblio/protaseis-bibliwn/poli-sto-fws-eytyxia-giannaki/ […]