Τα Τέρατα της Μυθολογίας σε κάνουν να αντικαταστήσεις τον φόβο με την αποδοχή, τα γουρλωμένα μάτια με χαμόγελο και να αγκαλιάσεις το διαφορετικό.
Δύο από τα πολύ αγαπημένα μου παιδικά βιβλία – που δεν ήταν και τόσο “παιδικά” όσο το ξανασκέφτομαι – ήταν η “Αργοναυτική Εκστρατεία” και ο “Οιδίποδας”. Βιβλία με γερό εξώφυλλο που από το 1993 μέχρι σήμερα βρίσκονται στην προσωπική μου βιβλιοθήκη. Θυμάμαι τον πατέρα μου, λάτρης της ιστορίας και της Αρχαίας Ελλάδας καθώς ήταν, να μου διαβάζει την ιστορία του Ιάσονα καθώς περνούσε τις Συµπληγάδες πέτρες κι εγώ να χαζεύω τις κλασικά εικονογραφημένες σελίδες.
Και αργότερα, όμως, μεγαλώνοντας προμηθεύτηκα τη δική μου σειρά βιβλίων – ενηλίκων πια – για την ελληνική μυθολογία. Κάποιοι μύθοι είναι τόσο παραστατικοί και υπέροχα γραμμένοι που έχουν χαραχτεί όχι μόνο στο μυαλό μου, αλλά και στην καρδιά μου· ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης για παράδειγμα. Υπάρχει άλλη ιστορία, καλύτερα γραμμένη για τη λαχτάρα του έρωτα από αυτήν των δύο αυτών νέων;
Τι είναι, όμως, αυτό που πραγματικά μας τραβά στην αρχαία ελληνική μυθολογία; Και ποια η σημασία της επαφής μας με αυτές τις ιστορίες;
Μήπως τελικά αυτό που μικροί μεγάλοι αναζητάμε είναι μία ιστορία να μας δώσει απαντήσεις σε παντοτινά ερωτήματα με γλυκό τρόπο;
Έτσι βρέθηκα με την ολόφρεσκη επίτομη έκδοση πέντε Μυθολογικών Παραμυθιών του κύκλου Τέρατα σε συγγραφή Κώστα Πούλου και εικονογράφηση Σοφίας Παπαδοπούλου. Ο τίτλος αυτής; Τέρατα της μυθολογίας. Σκληρό εξώφυλλο, χρωματιστές σελίδες και μεγάλη λαχταριστή γραμματοσειρά ήταν ό,τι ακριβώς χρειαζόμουν για να λύσω αυτή μου την απορία: τι βρίσκουμε στα μυθικά τέρατα που τόσο μας τραβάει;
Για να πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή: τι είναι αρχαία ελληνική μυθολογία;
Ουσιαστικά πρόκειται για μύθους – φανταστικές ιστορίες δηλαδή – και διδαχές που πηγάζουν από την Αρχαία Ελλάδα, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής όπως βρέθηκαν μέσα σε αρχαία ελληνικά κείμενα. Από τους 12 Θεούς του Ολύμπου και τους Άθλους του Ηρακλή μέχρι τις Τιτανομαχίες και μυθικά πλάσματα όπως οι Σειρήνες, η Σκύλα και η Χάρυβδη και οι Κύκλωπες, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τον τρόπο τους να χτίζουν ευάνταστες ιστορίες με πολύ ζουμί για να εξηγήσουν αλλόκοτα φαινόμενα και συμβάντα της εποχής τους. Η βασική θεματολογία ήταν φυσικά το Δωδεκάθεο, οι ήρωες – ημίθεοι και οι περιπέτειές τους, η φύση και οι τελετουργικές λατρείες.
Τα Τέρατα της μυθολογίας καταπιάνονται με αυτό ακριβώς που μαρτυρά το όνομά τους: τα μυθικά τέρατα.
Το αίνιγμα της Σφίγγας
Το τραγούδι των Σειρήνων
Στη σκιά των Κενταύρων
Λαβύρινθος και Μινώταυρος
Η οργή του Εγκέλαδου
Τα Τέρατα της μυθολογίας βάλθηκαν μόνα τους να μας αφηγηθούν τις προσωπικές τους ιστορίες βάζοντας ένα τέλος πια σε φήμες και συκοφαντίες προς τις αφεντιές τους. Πέντε από τα πιο άγρια και μοχθηρά τέρατα της Αρχαίας Ελλάδας φιλοξενούνται στις 144 σελίδες του βιβλίου του Κ. Πούλου με σκοπό να αποκαταστήσουν την αλήθεια. Παρουσιάζοντας το αληθινό τους πρόσωπο μία Σφίγγα, μία Σειρήνα, ένας Κένταυρος, ο Μινώταυρος και ο Εγκέλαδος υπόσχονται ως το τέλος του βιβλίου να σε κάνουν να αντικαταστήσεις τον φόβο με την αποδοχή, τα γουρλωμένα μάτια με χαμόγελο και να αγκαλιάσεις το διαφορετικό.
Καθένα απ’ αυτά τα τέρατα διαφέρει φυσικά από τον άνθρωπο. Αρκούν, όμως, κάποιες διαφορές για να σπείρουν τον τρόμο και τον πανικό; Ξεκινώντας από εδώ, φέρνουμε σε πρώτο πλάνο το σημαντικότερο μήνυμα του βιβλίου Τέρατα της μυθολογίας, που δεν είναι άλλο από την αποδοχή και συμπερίληψη του διαφορετικού. Σε μία εποχή που η διαφορετικότητα είναι το πλέον κύριο χαρακτηριστικών όλων των σύγχρονων κοινωνιών, είναι εξαιρετικά σημαντικό – μάλλον απαραίτητο! – σε κάθε ευκαιρία να διδάσκουμε τα παιδιά μας, τους μικρούς μας συνοδοιπόρους πως ο φόβος και η αποστροφή δεν έχουν λόγο στις σημερινές κοινωνίες.
Παιδιά με ή χωρίς αναπηρία, παιδιά από διαφορετικές χώρες και φυλές ή με διαφορετικό χρώμα δέρματος, αγόρια, κορίτσια, παιδιά με περισσότερα ή λιγότερα κιλά, με γυαλιά ή χωρίς πρέπει να γίνονται μια αγκαλιά στο παιχνίδι και στη ζωή. Δε χωρά σε καμία περίπτωση στις παιδικές ψυχές η αποστροφή και η επιθετικότητα προς οτιδήποτε αλλιώτικο. Κάτι άλλωστε που πρέπει γονείς και κηδεμόνες, δάσκαλοι και παιδαγωγοί να ενστερνιστούν πρωτίστως ώστε να μπορέσουν να μεταλαμπαδεύσουν αξίες και αρχές όπως ο σεβασμός στη ζωή του άλλου και η αγάπη στα παιδιά.
Είναι μαγικό το πώς στο τέλος του βιβλίου κάθε τέρας είναι κι ένας φίλος για τον αναγνώστη που συμπάσχει και αγκαλιάζει τις ιστορίες των ηρώων.
Πέρα από αυτό, φυσικά, ο συγγραφέας, καταφέρνει με απλή και σύγχρονη γλώσσα να χαρίσει απλόχερα βασικές ιστορικές γνώσεις τους νεαρούς αναγνώστες. Κάθε κεφάλαιο συνοδεύεται από πληροφορίες για το ιστορικό υπόβαθρο κάθε μυθικού πλάσματος, την περιοχή όπου γεννήθηκε ο μύθος και την κατάσταση αυτής, ενώ γίνεται επίσης αναφορά σημαντικών προσώπων της αρχαίας ελληνικής πραγματικότητας.
Ο Κώστας Πούλος, ως φιλόλογος ο ίδιος και χρόνια εκπαιδευτικός, αλλά και με μακρά πορεία στη συγγραφή βιβλίων για παιδιά είναι γνώστης του είδους της σχετικής γραφής. Αυτό, όμως, που τον διακρίνει είναι κυρίως η μεταδοτικότητα του λόγου του. Δε διστάζει να δώσει φωνή στους κακούς της ιστορίας και να αποκαταστήσει την αλήθεια μιλώντας από τη δική τους πλευρά δίνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα ακόμη σημαντικό μήνυμα στους νεαρούς αναγνώστες: η αλήθεια μπορεί να έχει δυο πλευρές, μην κρίνεις αν πρώτα δεν ελέγξεις και τις δυο όψεις του νομίσματος. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στον μύθο του Μινώταυρου – έναν προσωπικά αγαπημένο μου – ΔΕΣ, ΑΚΟΥ, ΚΡΙΝΕ. Μία εξαιρετική διδαχή για τα παιδιά που λόγω του αυθορμητισμού τους έχουν την τάση να παρορμούνται. Δίνεται, έτσι, μία πρώτη ευκαιρία επαφής με την κριτική σκέψη και ικανότητα του ανθρώπου.
Ένα ακόμη σπουδαίο μήνυμα που πηγάζει από τις σελίδες του βιβλίο είναι ότι ο πόλεμος είναι πάντοτε κακός, καθώς κανείς ποτέ δε βγαίνει κερδισμένος.
Ένα από τα στοιχεία που ξεχώρισα στη γραφή του Κώστα Πούλου είναι φυσικά το χιούμορ που περιλαμβάνεται σε κάθε ιστορία. Τα τέρατα αυτοσαρκάζονται, μιλούν ανοιχτά για τα ελαττώματά τους, αλλά και τις αδικίες που δέχτηκαν, ενώ καυτηριάζουν την πραγματικότητα της αντίπερα όχθης. Επιπλέον, τα μικρά τετράστιχα ποιηματάκια που συντροφεύουν τις ιστορίες είναι πραγματικά το κάτι άλλο! Δίνοντας ζωντάνια στο κείμενο και ελαφρότητα στις άλλοτε όχι και τόσο χαρούμενες ιστορίες των παθημάτων των τεράτων, οι ρίμες χαρίζουν τσαχπινιά στο κείμενο κάνοντας αναμφίβολα τους μικρούς μας φίλους να λατρέψουν τον κάθε μύθο και κυρίως; Να τον κρατήσουν χαραγμένο στη μνήμη τους!
Εκτός από τα στιχάκια, στα highlights της γραφής, θέλω να φέρω μία πολύ έξυπνη και ευρηματική αναφορά στην ιστορία των Κενταύρων, αυτή των Κενταύρων νέας γενιάς: τους Ποδηλάτες! Οι Ποδηλάτες, οι μεταμοντέρνοι Κένταυροι, βολτάρουν χαρούμενοι στους Αθηναϊκούς δρόμους προτρέποντας τα παιδιά να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους και να αγαπήσουν το ποδήλατο, που μπορεί φυσικά να δώσει μια ανάσα στην γκρίζα πόλη.
Μόνο όμορφα λόγια μπορεί κανείς να πει για την εικονογράφηση της Σοφίας Παπαδοπούλου. Συνδυάζοντας τις γνώσεις της στην τέχνη της Αρχιτεκτονικής με το ταλέντο και τη φαντασία της στη ζωγραφική, προσφέρει στις ιστορίες του Κώστα Πούλου σάρκα και οστά στις σελίδες του βιβλίου Τέρατα της μυθολογίας. Τα ήθη και τα έθιμα της Αρχαίας Ελλάδας εμφανίζονται μπροστά μας, και οι ήρωες μάς χαμογελούν μέσα από μικτής τεχνικής εικόνες. Το κολάζ μπλέκεται με τους ζωγραφιστούς μαιάνδρους, και τις φωτογραφίες από τις αληθινές τοιχογραφίες των ανακτόρων της Κνωσού, ενώ εικόνες αληθινών κούρων – αγαλμάτων της αρχαίας Ελλάδας – δανείζουν τα σώματά τους στους πρωταγωνιστές της ιστορίας.
Οι μικρές φράσεις που κατά καιρούς συντροφεύουν τις εικόνες είναι ένα έξτρα αστεράκι που εμπλουτίζει την εικονογράφηση και σε κάνει να σταθείς παραπάνω σε κάθε σελίδα. Είναι υπέροχο το γεγονός ότι η εικονογράφηση είναι τόσο επιτυχημένη που θα μπορούσε από μόνη της να σταθεί ως βιβλίο και να αφηγηθεί τις ιστορίες των τεράτων της μυθολογίας. Όπως είναι αναμενόμενο, ο συνδυασμός γραφής και εικόνας απογειώνει το αποτέλεσμα και δίνει επάξια στα Τέρατα της μυθολογίας μία εξέχουσα θέση σε κάθε παιδική βιβλιοθήκη.
Κλείνοντας, είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι ο μικρός αναγνώστης μπορεί πιθανώς να ταυτιστεί με τους ήρωες – τέρατα σε κάποια από τα σκανταλιάρικα χαρακτηριστικά τους, αναγνωρίζοντας πια ότι δεν είναι δα και τόσο κακό να είσαι τέρας! Στόχος είναι η αποβολή του φόβου, και στην τελευταία σελίδα του βιβλίου είναι σίγουρο πως τα τέρατα δε θα φοβίζουν πια κανέναν.
Ξεφύλλισε μαζί μου τα Τέρατα της Μυθολογίας!
View this post on Instagram