“Fashion is not something that exists in dresses only. Fashion is in the sky, in the street.
Fashion has to do with ideas, the way we live, what is happening”.
Η Coco περιέγραψε με τον πιο σωστό τρόπο τι είναι στην πραγματικότητα η μόδα.
Ο τρόπος που ντυνόμαστε αντανακλά τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης μας, είναι μια μορφή γλώσσας του σώματος.
Η μόδα “κατέγραφε” πάντα τις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις των δεκαετιών και γινόταν μάρτυρας όλων των θεμελιωδών αλλαγών που συνέβαιναν στην ανθρωπότητα. Από την επανάσταση του jean ως συμβόλου στήριξης της εργατικής τάξης μέχρι την προκλητική – για τα δεδομένα της εποχής – αγάπη της Coco Chanel για άνεση και πρακτικότητα, η μόδα κάποτε “έκανε θόρυβο” για όλους τους σωστούς λόγους. Γιατί είχε κάτι να πει.
’20s
Η Ευρώπη είναι κατεστραμμένη από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και χρεωμένη στις ΗΠΑ, ενώ οι υλικές καταστροφές είναι τέτοιες που μειώνουν την παραγωγική της δυνατότητα σχεδόν στο μισό.
Η Coco Chanel, που έχει βαρεθεί να βλέπει τις γυναίκες να υποφέρουν από τους κορσέδες, κάνει την πρώτη έξυπνη επιχειρηματική της κίνηση χρησιμοποιώντας την έλλειψη υφασμάτων, λόγω του πολέμου, προς όφελός της.
Χρησιμοποιεί το jersey, που μέχρι τότε αποτελούσε καθαρά υλικό εσωρούχων, μαγιό και αθλητικής ένδυσης, για να δημιουργήσει το travelling suit: μια ζακέτα – σακάκι, μια πλισέ φούστα κι ένα πουλόβερ. Η Coco αγαπά το μαύρο ταγέρ και το συνδυάζει άψογα με πέρλες, ένα ντύσιμο που θα γίνει τόσο το σήμα κατατεθέν της όσο και σύμβολο της διαχρονικής κομψότητας.
Κύριο μέλημα της Madame ήταν η γυναίκα να φορά το ρούχο κι όχι να τη «φοράει» εκείνο (κι ακόμα να ξεπεράσουμε αυτό το χούι στο όνομα των trends).
Τα αξεσουάρ των ‘20s περιλαμβάνουν γούνες που ήταν πολύ αγαπημένο κομμάτι των κυριών, παπούτσια μπαρέτες, καλσόν και… ταμπακιέρες!
Ένα πραγματικά αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της δεκαετίας είναι το κάπνισμα των γυναικών, και όχι άδικα. Έπειτα από την εμφάνιση του κινήματος των γυναικών που υποστήριζε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών (Suffragettes), οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες διάλεξαν τη σωστή στρατηγική marketing προωθώντας το κάπνισμα των γυναικών ως σύμβολο εκμοντερνισμού, ελευθερίας και ισότητας.
Ταινία: “Coco Before Chanel”
‘30s
Η παγκόσμια οικονομική ύφεση χαρακτήρισε τη δεκαετία του 1930, όμως αυτό δεν εμπόδισε την τέχνη της μόδας να εξελιχθεί και να αφήσει και πάλι το στίγμα της. Η δεκαετία του ’30 έχει χρώμα λευκό και μεταξένια υφή. Οι γυναίκες αναζητούν περισσότερο τη λάμψη παρά την πρόκληση, ενώ τα καπέλα και τα γάντια γίνονται αναπόσπαστo κομμάτι της γκαρνταρόμπας τους.
Ο εμβληματικός οίκος Hermes δημιουργεί το πρώτο του μεταξωτό μαντήλι με print εμπνευσμένο από πίνακα του Robert Dumas. Το μαντήλι αυτό θα πρωταγωνιστήσει αργότερα στο μιούζικαλ Cabaret, που διαδραματίζεται στο Βερολίνο του 1931 με την Liza Minelli, τα έντονα βγαλμένα φρύδια της, τις ψεύτικες βλεφαρίδες και τα κόκκινα νύχια της – όλα χαρακτηριστικά της δεκαετίας αυτής.
Το έντονο μαύρισμα μετατρέπεται σε εμμονή, ενώ σε μεγάλο βαθμό γίνονται αποδεκτά τα σορτσάκια και τα παντελόνια (μιλάμε για πρόοδο, όχι αστεία).
Ταινία: “Cabaret”
‘40s
Το πέπλο του πολέμου έχει σκεπάσει για τα καλά την Ευρώπη. Οι πρώτες ύλες είναι δυσεύρετες και όπου υπάρχουν χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τις ανάγκες του πολέμου. Σε συνδυασμό και με την αύξηση των τιμών των υφασμάτων, η μόδα εύλογα περνά σε δεύτερη μοίρα. Ωστόσο αυτό δεν την εμποδίζει να γίνει και πάλι «μάρτυρας» των γεγονότων.
Τα ρούχα έχουν πλέον στρατιωτικό ύφος και χαρακτήρα, ενώ κυρίαρχα χρώματα είναι τα γήινα και το ναυτικό μπλε.
Οι ώμοι είναι έντονοι και ξεχωρίζουν – χωρίς βάτες όμως – ακόμα και στα φορέματα. Τα αξεσουάρ περιορίζονται σε καπέλα με λίγο δίχτυ και μπερέδες, ενώ οι τσάντες πλέον φοριούνται είτε χιαστί είτε στον ώμο για λόγους χρηστικότητας. Τα καλσόν φοριούνται σε έναν τόνο πιο σκούρο από το χρώμα του δέρματος και μάλιστα με τη χαρακτηριστική κάθετη γραμμή στο πίσω μέρος του ποδιού.
Κι όταν υπάρχει έλλειψη λόγω του πολέμου, οι γυναίκες των ‘40s δεν διστάζουν να ζωγραφίσουν μόνες τους τη γραμμή αυτή μ’ ένα μολύβι φρυδιών!
(Οι γυναίκες έχουν φαντασία σε όλες τις δεκαετίες παιδιά, τι να λέμε τώρα)
Από το έντονο και λαμπερό μακιγιάζ της δεκαετίας του ’30, περνάμε στο απόλυτα φυσικό μακιγιάζ με φυσικά φρύδια χωρίς μολύβι.
Ταινία: “Casablanca”
‘50s
Η δεκαετία του ’50 αποτελεί την πιο κολακευτική δεκαετία για τη γυναίκα. Αποθεώνει τη θηλυκότητα και χάρη στο σύμβολο του «στήθος – μέση – περιφέρεια», που δεν είναι άλλη από τη Marilyn Monroe. Oι γυναικείες καμπύλες έρχονται στο προσκήνιο.
Υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας styling σε αυτή τη δεκαετία: γάντια, παπούτσια και τσάντα έχουν πάντα το ίδιο χρώμα και το ίδιο ύφασμα (η μαμά μου θα ήταν πολύ ευτυχισμένη σε αυτή τη δεκαετία).
Οι φούστες φοριούνται κάτω από το γόνατο, σχεδόν στο μέσον της γάμπας, ενώ τα φορέματα έχουν γραμμή Α. Τα συνήθως βελούδινα μαντήλια στο κεφάλι σε ιβουάρ ή κρεμ χρώμα, οι πέρλες και τα γυαλιά ηλίου «πεταλούδα» είναι απαραίτητα αξεσουάρ της γυναικείας γκαρνταρόμπας.
Αυτή είναι η δεκαετία που κάνει την εμφάνισή του το τακούνι στιλέτο και η κλασική γόβα, που κάποιες δεκαετίες αργότερα θα αποτελέσει ομόφωνα την επιτομή του θηλυκού, chic και διαχρονικού στυλ (μα επιτέλους σταματήστε να φοράτε γόβες με φιάπα! – η αγαπημένη λέξη της κολλητής μου).
Το μακιγιάζ είναι πιο έντονο με eye liner στα μάτια, έντονα και πιο παχιά φρύδια και κόκκινα χείλη, ενώ τα ξανθά μαλλιά κερδίζουν έδαφος πάλι χάρη στην αγαπημένη, πληθωρική ξανθιά του Hollywood.
Τα μανίκια¾, τα παντελόνια μέχρι τον αστράγαλο και τα ψηλόμεσα παντελόνια αλλά και τα ζιβάγκο είναι μερικά από τα must-have κομμάτια που κάθε γυναίκα των ‘50s έχει σίγουρα στην ντουλάπα της.
Ταινία: “My week with Marilyn”
‘60s
Αυτή η δεκαετία είχε πολλά να πει κι ακόμα περισσότερα να δείξει μέσω της μόδας. Η σεξουαλική απελευθέρωση είναι γεγονός και αποτυπώνεται στις mini φούστες που αποτελούν το σύμβολο των ’60s. Τα ναρκωτικά θεωρούνται μέρος αυτής της απελευθέρωσης και έχουν την τιμητική τους.
Περνάμε σε ένα εντελώς διαφορετικό σωματότυπο πλέον, χωρίς καμπύλες και πολύ skinny (εντάξει όλοι κάνουμε λάθη, ακόμα και η μόδα), ενώ τα είδωλα της δεκαετίας δεν είναι άλλες από την Twiggy και το αγαπημένο factory girl του Warhol, την Edie Sedgwick.
Η γυναικεία γκαρνταρόμπα περιλαμβάνει εφαρμοστά πουλόβερ, ζιβάγκο, μεγάλες ποσότητες animal print, κάπρι παντελόνια, ζιπ κιλότ, «καυτά» σορτς, χρωματιστές κάλτσες και καλσόν, αλλά και παλτό ή δερμάτινα μπουφάν με γούνινες λεπτομέρειες (χαμούλης).
Τα κοσμήματα είναι μεγάλα και πλαστικά, οι μπότες φτάνουν απαραιτήτως πάνω από το γόνατο και τα γυαλιά ηλίου είναι τεράστια (go big or go home που λέμε και στο χωριό μου τον Καραβά)! Μαντήλια και μπερέδες ολοκληρώνουν τη ’60s αισθητική, ενώ οι μπαλαρίνες με μπαρέτα είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό παπούτσι της δεκαετίας, που σετάρεται συνήθως με σοσονάκια, ζακετάκι, πουκαμισάκι και κοκτέιλ φούστα (όλα σε –άκι για τις πιο γλυκούλες τις δεκαετίας).
Το χρώμα κυριαρχεί και στο μακιγιάζ. Οι σκιές είναι έντονες και χρωματιστές (για παράδειγμα ένα «διακριτικό» τιρκουάζ), οι βλεφαρίδες μεγάλες, μαύρες και πυκνές, αλλά τα χείλη μένουν φυσικά. Στα μαλλιά επικρατούν τα άκρα: τα συναντάμε είτε πολύ κοντά είτε πολύ μακριά, ενώ όσο περισσότερο όγκο έχουν, τόσο το καλύτερο (τύπου κάτι έχει κάνει φωλιά στο κεφάλι της).
Ταινία: “Factory Girl”
‘70s
Πρωταγωνιστές της δεκαετίας αυτής δεν είναι άλλοι από τα παιδιά των λουλουδιών και της παγκόσμιας ειρήνης, αλλά το hippie style δεν είναι το μοναδικό χαρακτηριστικό των ‘70s. Στην πραγματικότητα όσο δημοφιλές είναι το χίπικο στυλ, άλλο τόσο είναι και το punk (χέλ γέα). Δύο εντελώς διαφορετικά στυλ αλλά με εξίσου μεγάλη απήχηση.
Η punk αισθητική περιλαμβάνει πολύ… δέρμα, δερματίνη, βινύλ, κόκκινο καρώ, φαρδιά φορέματα, που διακοσμούνται με παραμάνες, καρφιά και τρούκς, ενώ βασικός στόχος είναι η άνεση.
Οι λάτρεις του hippie style, από την άλλη, επιλέγουν φυσικά μεγάλες ποσότητες έντονου φλοράλ (βάλε λίγο ακόμα λουλουδάκι κυρ Στέφανε), ψυχεδελικά σχέδια, χαμηλόμεσες τσιγγάνικες φούστες (έχω φορέσει κι εγώ κάποτε, ήμουν μικρή, δεν ήξερα), το αγαπημένο τους τζιν καμπάνα σεταρισμένο με t-shirt, ολόσωμες φόρμες, φορέματα φορεμένα με ζιβάγκο από μέσα, πόντσο και ολοκληρώνουν το outfit με μπαντάνες, χοντροκομμένα παπούτσια, φουλάρια και ζώνες με αγκράφες.
Το σωστό punk μακιγιάζ έχει έντονο eye liner, τα νύχια είναι απαραιτήτως βαμμένα μαύρα και τα μαλλιά χωρίστρα στη μέση. Στην αντίπερα όχθη του φλοράλ, τα κορίτσια φορούν ψεύτικες βλεφαρίδες, πράσινες και μπλε σκιές και κρατούν «ήσυχα» τα χείλη τους με λιπ γκλος (εμένα τώρα αν με ρωτάς, μ’ αρέσουν λίγο οι τρελές με τις μπλε σκιές. Να φταίει που μου λείπει βιταμίνη D; ).
Σε αυτήν την δεκαετία εγκαινιάζεται και η περμανάντ (αυτό που είχαν την κολοκύθα στο κεφάλι για κάμποσες ώρες μέχρι να γίνει σγουρό το μαλλί).
Γενικά, οι ‘70s γυναίκες δεν έχουν καμία σχέση με το πρότυπο της σέξυ, θηλυκής γυναίκας που επικρατεί ως επί το πλείστον στις προηγούμενες δεκαετίες. Οι άντρες και οι γυναίκες ντύνονται λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο, στο ίδιο ύφος και στυλ.
Η αλήθεια είναι πως είναι κάπως πονεμένη ιστορία το ανδρικό ντύσιμο των ‘70s (όλοι έχουμε μια φωτογραφία του πατέρα μας με καμπάνα και στενό φλοράλ πουκάμισο-προσπαθώ να την ξεχάσω. Μάταια.) Το παντελόνι και το σακάκι τους έχουν το ίδιο χρώμα, οι γραβάτες είναι κοντές και φαρδιές, ενώ η καμπάνα του παντελονιού ξεκινάει από τα μπούτια (οι καμπάνες της Παναγίας των Παρισίων ωχριούν μπροστά τους), ενώ το επάνω μέρος του παντελονιού είναι στενό (πολύ στενό).
Ταινία: “Annie Hall”
‘80s
Η δεκαετία της απόλυτης υπερβολής! Ώμοι. Πολύ μεγάλοι ώμοι με βάτες και λίκρα, πολύ λίκρα κολάν σχεδόν πάντα συνδυασμένο με γκέτες. Αυτή η δεκαετία έχει όλα όσα αγαπήσαμε να μισούμε και να νοσταλγούμε. Θεωρήθηκε ως η εποχή του καταναλωτισμού, αλλά και της οικονομικής ανεξαρτησίας της γυναίκας.
Στα ‘80s γίνεται για πρώτη φορά μόδα η γυμναστική και μαζί της και το αθλητικό στυλ που περιλάμβανε λίκρα κολάν σε φλούο χρώματα, αθλητικά κορμάκια με πολύ ψηλά κοψίματα στους γλουτούς, γκέτες και λαστιχένιες κορδέλες στο κεφάλι (να κάνουμε push ups να δεις τι πάει να πει γυμναστική και τα σχετικά).
Το αθλητικό στυλ, αλλά και το στυλ των χορευτών (π.χ. κρουαζέ κοντά ζακετάκια, tutu φούστες) προτιμώνται για τις καθημερινές εμφανίσεις.
Οι αγαπημένες φούστες λαμπάντα, που όλες αγαπήσαμε και φορέσαμε τουλάχιστον μία φορά στα παιδικά μας χρόνια, αποτελούν αγαπημένο κομμάτι της γκαρνταρόμπας της ‘80s γυναίκας, ενώ must-have της δεκαετίας είναι και οι mini φούστες, τα τεράστια φαρδιά t-shirts, τα ξεβαμμένα σκισμένα τζιν και μπουφάν, τα τοπ και τα γάντια από δίχτυ, τα φορέματα και οι μπλούζες με έναν ώμο, οι φαρδιές παντελόνες, τα μανίκια-νυχτερίδα, οι balloon φούστες και γενικά το δέρμα σαν υφή.
’80s, η δεκαετία της απόλυτης υπερβολής!
Τα μαλλιά έχουν πολύ όγκο, ασύμμετρες φράντζες και πολλή… πολλή λάκ, ενώ διακοσμούνται με στέκες με φιόγκους ή σκέτους φιόγκους. Τα καλσόν εξακολουθούν να είναι χρωματιστά, τα βραχιόλια πλαστικά, ενώ τα παπούτσια σε στυλ hip-hop έρχονται στο επίκεντρο. Το μακιγιάζ αποτελείται από φυσικά (γκουχ γκουχ) παχιά φρύδια, λίγη τερακότα και κόκκινα ή έντονα φούξια χείλη.
Τα αγόρια των ‘80s φορούν κοστούμι και παπούτσια στο ίδιο χρώμα (βαρύ), ενώ η καμπάνα έχει μικρύνει (πάλι καλά). Ένα άλλο αγαπημένο, πιο casual, ντύσιμό τους αποτελείται από φόρμα και από πάνω κοντό πουλοβεράκι με V. Ο γιακάς φοριέται σηκωμένος κι από τα δύο φύλα (ναι πέρασαν όμως κάτι χρόνια, κατεβάστε τον αγόρια).
Κάπου εδώ να βάλω έναν αστερίσκο και να πω ότι η δεκαετία του ’80 είναι άμεσα συνυφασμένη με την αγάπη για τη disco και το στυλ της που μεσουρανούσε τότε, και όχι άδικα. Όμως, το disco style αποτελεί μέρος της μόδας των ‘80s και όχι το αποκλειστικό χαρακτηριστικό τους.
Ταινία: Staying Alive
‘90s
Είναι η εποχή των φοβερών supermodels, όπως η Elle MacPherson, η Cindy Crawford, η Helena Christensen, η Eva Herzigova, η Linda Evangelista, η Claudia Schiffer, η Brooke Shields, η Iman, η Christy Turlington, που έγραψαν ιστορία και άφησαν το στίγμα τους μια για πάντα στις πασαρέλες.
Τα ‘90s σημαδεύτηκαν πολύ κι από γνωστές σειρές και ταινίες που αποτελούν φόρο τιμής στη μόδα της δεκαετίας: Baywatch, Beverly Hills, Clueless, The Craft, Sex And The City, Friends (και το πολυσυζητημένο “Rachel’s haircut”), αλλά και από το στυλ των pop idols της μουσικής βιομηχανίας, όπως οι Spice Girls, οι TLC, η Gwen Stefani τότε ως μέλος των No Doubt (πόσες φορές τραγούδησες το don’t speak, έλα πες δε θα σε κρίνω), Britney Spears και Christina Aguilera και φυσικά η Απόλυτη (όχι η Άννα Βίσση καλέ).
Η Madonna και το ειδικά σχεδιασμένο cone bra της από τον Jean Paul Gaultier για το Blond Ambition Tour το 1990 ήταν από τις πιο αξέχαστες στιγμές στην καριέρα της αλλά και στην ιστορία της μόδας των ‘90s.
Τα κορίτσια της δεκαετίας φορούν tartan (=χρωματιστό καρώ) κοντές φούστες, τζιν σαλοπέτες και μάλιστα με τις τιράντες κατεβασμένες, τζιν καμπάνα ενίοτε κεντημένο με στρας, πουλόβερ ή πουκάμισα δεμένα στη μέση (ιδανικά συνδυασμένα με τις τζιν σαλοπέτες που λέγαμε), αθλητικές γυαλιστερές φόρμες με κουμπιά στο πλάι, ζώνες με studs, αθλητικά-sneakers πλατφόρμες, denim από πάνω μέχρι κάτω, baggy τζιν παντελόνια, μπαντάνες φορεμένες στο κεφάλι ή ακόμα και σαν tops, παντελόνια cargo, βελούδινες φούστες και φορέματα και φυσικά… chokers!
Ταινία: True Romance
Κλείνοντας να πω ότι η προσέγγιση είναι περιεκτική και σύντομη και αναφέρεται σε πολύ βασικά και κύρια στοιχεία των δεκαετιών. Η κάθε δεκαετία έχει πολλά χαρακτηριστικά που μάλιστα διαφέρουν σε κάθε γωνιά της γης, όπως είναι αναμενόμενο.
Είτε δεις για πρώτη φορά τις ταινίες αυτές είτε τις ξανά δεις, προσπάθησε να παρατηρήσεις όλα αυτά τα σημεία που μαρτυρούν τα γεγονότα και το ύφος κάθε εποχής.
Γιατί είναι όλα εκεί… στα ρούχα, τα αξεσουάρ, τα μαλλιά των ηθοποιών!
Πηγή: σεμινάριο στο «Μικρό Πολυτεχνείο» με θέμα Η μόδα στο σινεμά, το θέατρο και την καθημερινή ζωή: ιστορία, έρευνα και ανάλυση των κοστουμιών (2012)-καθηγήτρια: Εύα Ζαμπετάκη.
Κείμενο: Χαρά Μαυρογιώργη
