Μεγάλη Παρασκευή στην Αθήνα. Λίγα Πάσχα έχω περάσει στην πόλη και τα θυμάμαι κυρίως γιατί μού λείπει το χωριό. Το Χωριό μου. Πόσες όμορφες αναμνήσεις, πόση κατάνυξη, όχι τόσο από θρησκευτικής πλευράς, αλλά οικογενειακής, παραδοσιακής, εθίμων, χωριάτικων παραδόσεων.
Μεγάλη Παρασκευή στο Αιγάλεω. Στην πρωινή βόλτα μας με τη Σάββυ στις γειτονιές του Χαϊδαρίου τα ρουθούνια μας εντοπίζουν μία πολύ γνώριμη μυρωδιά. Αν και η Σάββυ δε γνώρισε ποτέ τη Γιαγιά-Ντίνα, είμαι σίγουρη ότι με κάποιον μαγικό τρόπο οι αισθήσεις μας συνδέονται, όπως και οι αναμνήσεις μας. Κλείνω τα μάτια και είμαι εκεί, στο χωριό. Πρωινό στον Παρνασσό, η ξυλόσομπα στο κεντρικό δωμάτιο αναμμένη και ένα τεράστιο ταψί με σουπιές, χόρτα και σπανάκι έχει ήδη πάρει τη θέση του στον φούρνο.
Σουπιές με σπανάκι. Πολλές φορές η Γιαγιά δεν έβαζε ούτε λάδι, “μη σκιάζεσαι, θα βράσουν στα ζουμιά τους”, μου έλεγε. Και όταν ερχόταν η ώρα για σερβίρισμα, δυο οικογένειες ενωμένες σε ένα τόσο δα τραπέζι, κι η Γιαγιά να γεμίζει τα πιάτα μας με ζεστό νηστίσιμο φαγητό.
Η μυρωδιά που έρχεται από κάποιο μπαλκόνι – που δεν είναι της Γιαγιάς μου, που δεν είναι στο χωριό – με κάνει να χαμογελώ και να συγκινούμαι με τις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων στα χωριά μας, την τύχη του να έχουμε ένα μέρος που να αποκαλούμε “το Χωριό μου” και μνήμες των γιαγιάδων και των παππούδων μας να μας κρατούν κοντά στις ρίζες μας.
Γυρνώντας σπίτι, σκέφτηκα ότι ήξερα ακριβώς αυτό που θα με έφερνε πιο κοντά σε αυτό το “συναίσθημα” – τουλάχιστον κάτι πέρα από το να μαγειρέψω Σουπιές με Σπανάκι σε ξυλόσομπα – η σειρά που έχω ξεκινήσει να παρακολουθώ εδώ και δυο μέρες στο ErtFlix με τίτλο Όψον και Ψαλμός. Και γι’ αυτή τη σειρά θα σας μιλήσω σήμερα και θα χαρώ πολύ αν την αναζητήσετε κι εσείς.
Σε σκηνοθεσία Χρόνη Πεχλιβανίδη, το Όψον και Ψαλμός, παρουσιάζει την Αγιορείτικη κουζίνα μέσα από μία σειρά 6 επεισοδίων· ένα υπέροχο γαστρονομικό ντοκιμαντέρ που είναι διαθέσιμο δωρεάν. Ο πρωταγωνιστής και “οδηγός”, Γέροντας Επιφάνιος, μοναχός και αρχιμάγειρας, μας φιλοξενεί στο κελί-κάθισμα Μυλοποτάμου και μας ταξιδεύει με την απλότητα των πιο αγνών υλικών μέσα από τη μοναστηριακή μαγειρική του. Τα μυστικά της κουζίνας της Αθωνικής Πολιτείας αποκαλύπτονται μπροστά μας με τον πιο όμορφο τρόπο. Ξεχωρίζει η πρωτότυπη μουσική που έγραψε για τη σειρά ο Νίκος Πορτοκάλογλου.
Όψον σημαίνει έδεσμα.
όψον < ὄψον < ὀπτός
“…για μένα η μαγειρική είναι ο δρόμος που με βοηθά να έρθω κοντά στον συνάνθρωπό μου”, λέει ο Γέροντας Επιφάνιος, και συνεχίζει λέγοντας πως έτσι έρχεται πιο κοντά στον Θεό. Η ηρεμία και η αύρα αυτού του ανθρώπου που κάνει τη μαγειρική μία σχεδόν διαλογιστική διαδικασία, γαληνεύει τον θεατή. Με ταπεινότητα και γλυκύτητα, χιούμορ και παροιμίες, ο ιδιαίτερος αυτός παρουσιαστείς κάνει το ταξίδι στην Αγιορείτικη κουζίνα. Από τα λόγια του, κρατώ τις λέξεις “καρτερία” και “αγάπη”, λέξεις σωτήριες για κάθε άνθρωπο, για κάθε ψυχή. Μας προτρέπει να βρισκόμαστε σε επαφή κάθε στιγμή με το πιάτο που μαγειρεύουμε, να είμαστε εκεί σε κάθε λεπτό βρασμού, τηγανίσματος ή ψησίματος. Και δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι, ποια η διαφορά, λοιπόν, από τον διαλογισμό; Από την ενσυνειδητότητα;
Τίποτα δεν πάει χαμένο στη μαγειρική του Γέροντα Επιφάνιου· η οικονομία στην κουζίνα είναι κάτι που τιμά η Αγιορείτικη κουζίνα. Οι κορφές των αμπελιών, ξινές, γίνονται ένα εξαιρετικό ριζότο. Η χρήση αγνών φρέσκων υλικών, λαχανικών, φρούτων, μυρωδικών που παράγονται στη μονή ή ψάρια και θαλασσινά που ψαρεύονται την ίδια μέρα, η απουσία κρέατος, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των συνταγών που παρουσιάζονται. Και φυσικά, το σημαντικότερο, όπως αναφέρει ο Γέροντας, η Αγάπη κατά το μαγείρεμα, η Αγάπη για τον συνάνθρωπο, η προσφορά προς τον άνθρωπο.
Η σκηνοθεσία του βραβευμένου Πεχλιβανίδη σε συνδυασμό με τη φωτογραφία του Παναγιώτη Βασιλάκη είναι όαση για τα μάτια και ανάταση για την ψυχή. Μοναδικά τοπία, τόποι πραγματικά φτιαγμένοι από χέρι θεϊκό, όπως όλη η Ελλάδα μας.
Έχω γελάσει κάποιες φορές, έχω χαμογελάσει πολλές περισσότερες, έχω μία ιδιαίτερη γαλήνη στην καρδιά, χορτασμένο στομάχι και ρουθούνια γεμάτα φανταστικές μυρωδιές που έφτασαν ως δια μαγείας από το Άγιο Όρος στο σαλόνι μου στο Αιγάλεω. Σκέφτομαι ξανά τις νηστίσιμες συνταγές που έφτιαχνε η Γιαγιά το Πάσχα στο χωριό. Σκέφτομαι τις γκρίνιες μας για τις σουπιές με το σπανάκι και την απουσία της “τέλειας τηγανιτής πατάτας” στο πετρογκάζ. Σκέφτομαι πόσες από τις αναμνήσεις μας συνδέονται με γαστριμαργικές απολαύσεις, και είναι σίγουρα πολλές!
Ο Γέροντας Επιφάνιος δυστυχώς έφυγε από τη ζωή τον Δεκέμβριο του 2020. Όμως, μέσα από αυτά τα λίγα έστω 30λεπτα επεισόδια της σειράς “Όψον και Ψαλμός”, αυτές τις 12 μοναδικές συνταγές, είμαι σίγουρη πως θα νιώσετε κι εσείς την αγάπη του για τη μαγειρική, τη γαλήνια αύρα του, τη μαγεία της παράδοσης, την απλότητα των φυσικών υλικών και την απέραντη νοστιμιά των γεύσεων που έρχονται από τον κήπο στο πιάτο μας.
Οι συνταγές που θα βρείτε ανά επεισόδιο είναι οι ακόλουθες:
Επεισόδιο 1ο: Χταπόδι με λαδερά φασολάκια, χταποδόσουπα, χταπόδι λεμονάτο, ταχινόσουπα
Επεισόδιο 2ο: Φασόλια γίγαντες στον φούρνο, γεμιστές πιπεριές λαδερές, σούπα με πράσα, αγκινάρες με κουκιά, καροτόσουπα, Αγιορείτικος χαλβάς σιμιγδαλένιος
Επεισόδιο 3ο: Κολοκυθόσουπα, κολοκυθοκεφτέδες, σπανακόρυζο, σουπιές με σπανάκι
Επεισόδιο 4ο: Ριγανοκεφτέδες, γλυκιά ρυζόπιτα, φρέσκος ροφός με αγκινάρες, ψαρόσουπα αυγολέμονο
Επεισόδιο 5ο: Σαλάτα με μανιτάρια, γαύρος τηγανιτό, χταποδοκεφτέδες, ψάρια τηγανιτά με παντζάρια, σκορδαλιά, μελιτζάνες φούρνου
Επεισόδιο 6ο: Γαύρος στον φούρνο με ντομάτα, βακαλάος παστός με κολοκυθάκια, φασόλια μαυρομάτικα σαλάτα
“…για μένα η μαγειρική είναι ο δρόμος που με βοηθά να έρθω κοντά στον συνάνθρωπό μου.”
Όλα τα επεισόδια είναι δωρεάν διαθέσιμα μέσω της εφαρμογής της Κρατικής Τηλεόρασης @Ertflix, αλλά και στο WebTV της ΕΡΤ και στο κανάλι της στο YouTube.
