Έχω να γράψω τόσο καιρό για ταινίες που θα νομίζετε ότι σταμάτησα να αγαπώ τον κινηματογράφο. Όχι, βέβαια… Και σινεμά πηγαίνω, και σειρές βλέπω, και ταινίες στο σπίτι, απλώς δε βρέθηκε ο χρόνος να τις φέρω στο ART.harbour να τις συζητήσουμε. Από την άλλη, με το Netflix στη ζωή μας, μπορούμε να απέχουμε από τον χώρο; Μπα.
Στη ζωή μου, όμως, τον τελευταίο καιρό μπήκε και το Amazon Prime· με αφορμή το Fleabag, αυτήν την υπέροχη δημιουργία της Phoebe Waller-Bridge, και ακολούθησε μία μικρή εμμονή με το Amazon, που ωστόσο κάποια στιγμή τελείωσε διότι μπορώ να πω πλέον με σιγουριά πως δεν είναι τόσο φιλική προς τον χρήστη η πλατφόρμα ούτε υπάρχει μεγάλη ποικιλία – τουλάχιστον στις επιλογές για IP Ελλάδας.
Επιστροφή στο Netflix τελευταία, λοιπόν, με ένα ντοκιμαντέρ που πρέπει να δούμε όλοι: The Social Dilemma. Υπάρχει κάποιος που δεν έχει κανένα social media λογαριασμό ή κάποιος που να μη γνωρίζει την ύπαρξή τους; Και το φέρνω εδώ γιατί νομίζω… We need to talk about our social (media) lives…
Σάββατο μεσημέρι, και αποφάσισα να βάλω επιτέλους αυτό το “hot in Greece” ντοκιμαντέρ όπως προτείνει το Netflix. Ας πούμε εξ’ αρχής ότι στο τέλος του ντοκιμαντέρ (μάλλον μετά τα 20 πρώτα λεπτά) θα έχεις (ή θα θέλεις να) αναθεωρήσει όλη τη social media παρουσία σου.
Ας ξεκινήσουμε, όμως, από τα βασικά. 2020, και οι Davis Coombe, Vickie Curtis, Jeff Orlowski φέρνουν στις οθόνες μας ένα επίκαιρο-όσο-ποτέ ντοκιμαντέρ που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη χρήση των social media. Σε σκηνοθεσία του τελευταίου (Jeff Orlowski), το The Social Dilemma θίγει αυτό που ουσιαστικά οι περισσότεροι χρήστες των social media αντιμετωπίζουμε έστω σε έναν βαθμό, τον εθισμό. Οι ειδοποιήσεις που έρχονται η μία μετά την άλλη, οι “φίλοι” που βλέπεις μόνο online, το “typing…” που σε κρατάει εκεί, κολλημένο στην οθόνη περιμένοντας την άπαντηση από την άλλη μεριά… είναι όλα μέρος του σκοπού των μέσων να έχουν την αμέριση προσοχή σου όσο το δυνατόν περισσότερο.
Θέματα που πέφτουν στο τραπέζι είναι φυσικά η ιδιωτικότητα, η παραβίαση των ελευθεριών, η ψυχική υγεία, η προπαγάνδα, η παραπληροφόρηση.
Στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται μαρτυρίες-συνεντεύξεις πρώην υπαλλήλων των μεγαλύτερων εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, Facebook, Google, Twitter, Youtube, Pinterest κ.ά., αλλά και επιστήμονες και ερευνητές. Ενώ, προβάλλεται παράλληλα και ένα σκετς με μια οικογένεια με φανερές τις επιπτώσεις των social media στις ζωές των μελών της.
Στο The Social Dilemma θα ακούσετε τους:
Tristan Harris – Google, Former Design Ethicist / Center for Humane Society, Co-Founder
Jeff Seibert – Twitter, Former Executive / Serial Tech Entrepreneur
Bailey Richardson – Instagram, Early Team
Joe Toscano – Google, Former Experience Design Consultant / Author – Automating Humanity
Sandy Parakilas – Facebook, Former Operations Manager / Uber, Former Product Manager
Guillaume Chaslot – YouTube, Former Engineer / IntuitiveAI, CEO / AlgoTransparency, Founder
Lynn Fox – Apple, Former Director of Corporate PR / Google, Former Corporate Communications
Aza Raskin – Firefox & Mozilla Labs, Former Employee / Center for Humane Technology, Co-Founder / Inventor, Infinite Scroll
Alex Roetter – Twitter, Former Senior VP of Engineering
Tim Kendall – Facebook, Former Executive / Pinterest, Former President / Moment, CEO
Justin Rosenstein – Facebook, Former Engineer / Google, Former Engineer / Asana, Co-Founder
Randy Fernando – NVIDIA, Former Product Manager / Mindful Schools, Former Executive Director / Center for Humane Society, Co-Founder (as Randima ‘Randy’ Fernando)
Jaron Lanier – Founding Father of Virtual Reality / Computer Scientist
Roger McNamee – Facebook, Early Investor / Venture Capitalist
Shoshana Zuboff – Harvard Business School, Professor Emeritus / Author, The Age of Surveillance Capitalism (as Shoshana Zuboff Ph.D.)
Anna Lembke – Stanford University, School of Medicine, Medical Director of Addiction Medicine
Jonathan Haidt – NYU Stern School of Business, Social Psychologist / Author, The Righteous Mind: Why Good People Are Divided by Politics and Religion (as Jonathan Haidt Ph.D.)
Cathy O’Neil – Data Scientist / Author, Weapons of Math Destruction (as Cathy O’Neil Ph.D.)
Rashida Richardson – NYU School of Law, Adjunct Professor / A.I. Now Institute, Director of Policy Research
Renee DiResta – Stanford Internet Observatory, Research Manager / Data for Democracy, Former Head of Policy (as Renée DiResta)
Cynthia M. Wong – Human Rights Watch, Former Senior Internet Researcher
…και όλοι καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Είναι τα social media επικίνδυνα; ΝΑΙ!
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξεκίνησαν ως κάτι “θετικό” κάτι που θα φέρει την αλλαγή στην επικοινωνία, θα βοηθήσει την επαφή, την κοινωνική ζωή των χρηστών και κατέληξαν να είναι αυτό ακριβώς που μας έλεγαν οι γονείς μας να προσέχουμε: οι άγνωστοι που μας προσφέρουν ζαχαρωτά με άλλες προθέσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο (νέος μου αγαπημένος, που θέλω απεγνωσμένα να παρακολουθήσω μία live ομιλία του) Tristan Harris, είναι συγκλονιστικό να συνειδητοποιείς ότι 20-25 λευκοί 30αρηδες άντρες στη Silicon Valley ρυθμίζουν και προγραμματίζουν μέσω της Google τι θα δει δισεκατομμύρια κόσμος σε όλον τον πλανήτη. WHAT??? Oh yes!
Είναι όλα μετρημένα, όλα προγραμματισμένα, τίποτα δεν εμφανίζεται τυχαία στην οθόνη σου, κάθε κλικ (ελευθερία της σκέψης και επιλογή σου, πιστεύεις) είναι μέρος μίας ολόκληρης συλλογιστικής πορείας που δεν έχεις ιδέα ότι κάνεις επειδή έχει προγραμματιστιεί από την Μεγάλη Εταιρεία να κάνεις. To feed σου αποτελείται από αυτά που θέλεις να αποτελείται… χμμ.. μάλλον όχι. Όπως εξηγούν πρώην υπάλληλοι της Facebook, δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν τους ίδιους φίλους στο fb, αλλά το feed τους να είναι εντελώς διαφορετικό. Και όμως… η ελευθερία της επιλογής έχει χαθεί από τη στιγμή που δημιούργησες το account σου.
Δύο από τις πιο χαρακτηριστικές φράσεις του ντοκιμαντέρ που πραγματικά σε ταρακουνούν – εκτός από το ίδιο το θέμα και τις μαρτυρίες των πρώην εργαζομένων των πιο διάσημων εταιρειών Social Media – είναι ότι οι εταιρείες αυτές – όπως και άλλα λογισμικά – μιλούν για “χρήστες”, όπως ακριβώς οι διακινητές ναρκωτικών, και η κατακλείδα που μάλλον με άφησε άφωνη με την απλότητα και την αλήθεια της: αν δεν πληρώνεις γι’αυτό, τότε είσαι εσύ το προϊόν. Ναι, τόσο απλά.
Οι εταίρειες αυτές πουλούν την προσοχή σου στις εταιρείες που διαφημίζουν τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους σε σένα μέσω των μέσων τους. Λίγα δευτερόλεπτα αρκούν για να διαφημιστεί κάτι το οποίο δεν ήξερες καν ότι χρειάζεσαι και ξαφνικά, για κοίτα (!) το χρειάζεσαι!
Καταγράφονται τα πάντα· που μπαίνεις, τι κοιτάς, για πόσα δευτερόλεπτα το κοιτάς, τι ψάχνεις, και οτιδήποτε σχετικό ή όχι και τόσο σχετικό φαινομενικά με αυτό που ψάχνεις, έρχεται στο πιάτο σου – ή μάλλον στην οθόνη σου – χωρίς την άδειά σου. Αλλά για κάτσε, μάλλον με την άδειά σου! Θυμάσαι τότε που πάτησες “Συμφωνώ” σε εκείνο το κατεβατό με τους όρους χρήσης που δεν ασχολήθηκες ποτέ να διαβάσεις; Ε ναι, εκεί, με τη θέλησή σου συμφώνησες, είπες ναι σε όλα.
Διαφημίσεις, λοιπόν, παντού. Μα και πέρα από αυτό, μία μεγάλη απειλή είναι τα fake news· γη είναι επίπεδη, ο άνθρωπος δεν πάτησε ποτέ στο φεγγάρι, τα εμβόλια είναι η απειλή, δεν υπάρχει ο κορονοϊός ούτε η κλιματική αλλαγή και άλλες πολλές θεωρίες συνομοσίας που φτάνουν μέχρι έσχατα σημεία, όπως για παράδειγμα ότι δεν υπάρχει Αυστραλία και οι “κάτοικοί” της δεν είναι παρά ηθοποιοί που έχουν προσληφθεί για να μας ξεγελάσουν. Μόνο που, να, αν συνεχίσουμε με αυτούς τους ρυθμούς ίσως να μην υπάρχει πράγματι Αυστραλία στο τέλος, και άλλες τόσες περιοχές που καταστρέφονται μέρα με τη μέρα από τις τραγικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Σε μία εποχή που άνθρωποι στον κόσμο πεθαίνουν ανά χιλιάδες λόγω της πανδημίας, είναι συγκλονιστικό να βγαίνει μια μερίδα ανθρώπων που αμφισβητεί την επιστήμη και τους αριθμούς και με τις “ψεύτικες ειδήσεις” να μεταδίδονται δεκάδες φορές πιο γρήγορα από την πραγματικότητα…. Μήπως τελικά είμαστε όντως καταδικασμένοι σε έναν βούρκο fake news; Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ μάλιστα, με αφορμή τη μάστιγα των ψεύτικων ειδήσεων σχετικά με τον COVID-19 πρόσθεσαν ένα νέο κεφάλαιο στο The Social Dilemma που αφιερώνεται ακρίβως σε αυτό, στις ψευδείς ειδήσεις σχετικά με την πανδημία. Και είναι πράγματι, φοβερό, τρομακτικό.
Τροφή για σκέψη, λοιπόν, μην αργείς. Δες το. Και ξέρεις, στο τέλος σκέφτεσαι ότι το μέτρο είναι αυτό που κάθε φορά σώζει. Μέτρον άριστον και στην τεχνολογία, και στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και εκπαίδευση για τη σωστή χρήση τους.
Σκέψου πόσο χρόνο τη μέρα σπαταλάς κάνοντας scroll down και διπλό κλικ στο Instagram;
Τι πραγματικά σου δίνει αυτός ο χρόνος; Και τι τελικά σου στερεί;
Μήπως το messenger απομακρύνει αντί να φέρνει πιο κοντά; Μήπως συνηθίσαμε να στέλνουμε μηνύματα και emojis και ξεχάσαμε πώς χαμογελάμε σ’αυτόν που περνάει;
Από την άλλη, μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα νόμισμα με δύο όψεις. Σίγουρα υπάρχει και η θετική πλευρά. Άλλωστε, πώς αλλιώς θα μπορούσες από την Αθήνα να παρακολουθείς live και δωρεάν τη θεά Sophia Amoruso σε ένα webinar για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα; 😉
