Πόσο προετοιμασμένος μπορεί να είναι κανείς όταν έρχεται αντιμέτωπος με την τραγική ιστορία ενός κοριτσιού που η ζωή της εκλάπη χωρίς επιστροφή;
Μπήκε ο Σεπτέμβρης και το πρώτο πράγμα που ερχόταν στο μυαλό μου ήταν οι θεατρικές παραστάσεις της νέας σεζόν. Με τη ζέστη ακόμα καλά να κρατεί έφτασα στο Faust στην Αθηναΐδος. Ένας πολύ αγαπημένος χειμωνιάτικος χώρος που για λίγες ημερομηνίες μονάχα φιλοξενεί την παράσταση HIV του Θανάση Τριαρίδη σε σκηνοθεσία Έλενας Σωκράτους.
Ομολογώ ότι όσο κι αν σου είναι γνώριμο το θέμα το οποίο πραγματεύεται το συγκεκριμένο έργο, δεν μπορείς να είσαι αρκετά προετοιμασμένος. Ίσως γιατί πραγματικά, πόσο προετοιμασμένος μπορεί να είναι κανείς όταν έρχεται αντιμέτωπος με την τραγική ιστορία ενός κοριτσιού που η ζωή της εκλάπη χωρίς επιστροφή;
Η Επίφανι Γκούντμαν έγινε διάσημη όχι ως το θύμα που ήταν, αλλά ως η Νιγηριανή πόρνη η οποία έπασχε από τον ιό του HIV και διαπομπεύτηκε από τις ελληνικές αρχές και τα media για λόγους δημόσιας υγείας. Η φωτογραφία της, όπως και δεκάδων ακόμη οροθετικών γυναικών, δημοσιοποιήθηκε με σκοπό την προστασία των πελατών τους και των υπολοίπων, ενώ οι ίδιες προφυλακίστηκαν για κακούργημα.
Καταλαβαίνεις τι θα πει αυτό; Οι γυναίκες αυτές – οι οποίες το πιθανότερο είναι να μην γνώριζαν καν ότι είναι οροθετικές – διαπομπεύτηκαν ως δημόσιος κίνδυνος. Οι φωτογραφίες τους πλασάρονταν ανελέητα στο ίντερνετ, στην τηλεόραση και όπου αλλού με σκοπό το κοινό καλό. Για ποια πολιτισμένη κοινωνία μιλάμε, για τον Θεό!
Λίγες μέρες αργότερα, η Επίφανι αυτοκτόνησε χρησιμοποιώντας το σύρμα από το καζανάκι των φυλακών όπου κρατείτο. Όπως η πλειοψηφία των γυναικών που καταλήγουν στο πεζοδρόμιο, έτσι κι εκείνη, ήταν θύμα human trafficking. Οι έμποροι την πήραν από το χωριό της δια της βίας, την πούλησαν στην Ευρώπη, κάπως κατέληξε στην Ελλάδα να δουλεύει για τους πιο δυνατούς υπό συνεχή απειλή.
Οι φράσεις σωματική και λεκτική βία είναι πολύ μικρές για να περιγράψουν τη ζωή αυτής της γυναίκας. Πριν από περίπου έναν χρόνο παρακολούθησα ένα από τα πιο συγκλονιστικά webinars της ζωής μου, με τίτλο International Women’s Health and Human Rights στο Stanford University. Το συγκλονιστικό δεν ήταν τα στατιστικά στοιχεία ή οι αληθινές ιστορίες που παραθέτονταν ήταν η συμπερασματική φράση της καθηγήτριας του πανεπιστημίου “είναι ανθυγιεινό να γεννηθείς κορίτσι”. Και βάσει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΩΝ, αν γεννηθείς κορίτσι έχεις περισσότερες πιθανότητες να υποφέρεις, να αρρωστήσεις ή να πεθάνεις πριν καλά-καλά προλάβεις να ζήσεις.
Το HIV διηγείται την τραγική ιστορία της Επίφανι, όπου Επίφανι βάλε χιλιάδες, εκατοντάδες ακόμη ονόματα κοριτσιών που απήχθησαν, πουλήθηκαν, και εξαναγκάστηκαν να ζουν σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης πουλώντας το κορμί τους για ένα πιάτο φαΐ ή σε άλλες περιπτώσεις απλώς και μόνο εξασφαλίζοντας ότι θα ξυπνήσουν ζωντανές την επόμενη ημέρα.
Εκείνη την περίοδο, το 2012, όταν έγινε το συμβάν, πολλοί έσπευσαν να υπερασπιστούν τα δικαιώματα των γυναικών, να σταθούν στο πλάι τους, οργανώσεις για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων… Αναρωτιέμαι πόσες Επίφανι Γκούντμαν έχουν μεσολαβήσει τα τελευταία χρόνια από τότε, πόσα κορίτσια έχουν ξεριζωθεί από τα σπίτια και τις οικογένειές τους, πόσες έχουν καταλήξει νεκρές σε ένα πεζοδρόμιο, και πόσες από αυτές άραγε έχουν καταφέρει το ακατόρθωτο: να ξεφύγουν από τις φυλακές τους και να ζήσουν ελεύθερες.
Δε θα πως ψέματα, πρόκειται για μία δύσκολη παράσταση. Συγγραφέας και σκηνοθέτις έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσουν μία ασφυκτική ατμόσφαιρα στον χώρο του θεάτρου και τα έχουν καταφέρει. Η απουσία μουσικής, το σκοτάδι, ο καπνός του τσιγάρου επί σκηνής βοηθούν στο να προκληθεί αυτό ακριβώς το συναίσθημα στον θεατή. Αν έχεις κλειστοφοβία ή κρίσεις πανικού, τότε αυτή η παράσταση δεν είναι για σένα. Σε κάθε περίπτωση ακόμη κι αν δεν καταφέρεις να βρεθείς στην αίθουσα του Faust, βρες τον χρόνο και αναζήτησε την ιστορία αυτής της γυναίκας.
Τον ρόλο της αφηγήτριας είχε η Βασιλική Κυπραίου. Ένα στοιχείο που ξεχώρισα ήταν ότι η ηθοποιός δεν υποδύθηκε την πρωταγωνίστρια της ιστορίας. Κάποιες φορές – όπως αυτή εδώ – είναι πραγματικά αδύνατον να γίνεις ο άνθρωπος για τον οποίον μιλάς. Είναι αδύνατον άνθρωποι του δυτικού κόσμου, white privileged, να φέρουμε τους εαυτούς μας στη θέση μιας μαύρης πόρνης. Είναι υποκριτικό να λέμε ότι μπορούμε να καταλάβουμε. Είναι όντως αδιανόητο. Δεν μπορούμε. Δεν είμαστε καν κοντά.
Σε όλη αυτήν τη βαριά ατμόσφαιρα η ιστορία με τη χελωνίτσα είναι μία ηλιαχτίδα ελπίδας για όσα μπορούν να αλλάξουν, για όλες τις γυναίκες που μπορούν να ζήσουν ελεύθερες.
Η παράσταση συνεχίζεται στην Αθήνα στο θέατρο Faust 13, 14 και 15/9.
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Έλενα Σωκράτους
Συνεργάτης σκηνοθέτης, Φωτογραφίες, Βίντεο: Οδυσσέας Ι. Κωνσταντίνου
Δραματουργία: Η ομάδα
Γραφιστικά: Πέτρος Ζάβρακας
Ερμηνεύει: Βασιλική Κυπραίου
