Διασχίζω την Αθηνάς προς την πλατεία Ομονοίας. Είναι Τετάρτη απόγευμα γύρω στις έξι και κάτι, και η πόλη δεν έχει μπει ακόμη σε βραδινούς ρυθμούς – ούτε καν σε εορταστικούς θα έλεγα, είναι πιο δύσκολες οι φετινές γιορτές από τις υπόλοιπες: ο κόσμος έχει αγανακτήσει, βαριανασαίνει. Είναι σχεδόν χειμώνας για τα ελληνικά δεδομένα και ένας ζεστός καφές με συντροφεύει, ενώ πλησιάζω στο σημείο συνάντησης με τη φίλη μου Α. Το Θέατρο ΠΟΛΗ είναι η Ιθάκη μας και ο Βόυτσεκ προβλέπεται να ανέβει στη σκηνή σε περίπου… μία ώρα από τώρα.
Ξέρω κάποια βασικά πράγματα για το έργο και για τον δημιουργό του, τον Μπίχνερ. Όμως ήθελα –και όφειλα– να μάθω περισσότερα για το έργο που χαρακτηρίστηκε ως «ένα από τα αριστουργήματα παγκόσμιας δραματουργίας του 20ου αιώνα». Ό,τι διαβάζω καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: ο Βόυτσεκ είναι ένα έργο που επηρέασε βαθιά την εξέλιξη του μοντέρνου θεάτρου του 20ου αιώνα.
«Ο Κόσμος είναι άδικος, γι’ αυτό είναι ένας κόσμος τρελός και μας τρελαίνει.»
Κάρλ Γκέοργκ Μπίχνερ, Βόυτσεκ
Ο ποιητής και δραματουργός Georg Büchner ξεκίνησε να γράφει για την αληθινή ιστορία του Woyzeck γύρω στον Ιούλιο του 1936. Το έργο του, όμως, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς τον Φεβρουάριο του 1837 πεθαίνει από τύφο σε ηλικία μόλις 23 ετών. Ένα γεγονός που συγκλόνισε τον αδερφό του –σπουδαίο επιστήμονα, φυσικό και φιλόσοφο, Ludwig Büchner– ο οποίος φρόντισε ο Βόυτσεκ (μαζί με άλλα έργα του αδερφού του), να προωθηθεί και να εκδοθεί. Το αυθεντικό κείμενο του Büchner αποτελούσαν μια σειρά από ακατάστατα χειρόγραφα, τα οποία με πολλή επιμονή και φροντίδα επιμελήθηκε ο Karl Emil Franzos (1875-1877) αποδίδοντάς τους τη μορφή του θεατρικού κειμένου που απολαμβάνουμε σήμερα, με μία «μικρή» διαφορά: λόγω της δυσανάγνωστης γραφής του Büchner, o Franzos, εσφαλμένα έδωσε στον ήρωα του έργου το όνομα Wozzeck. Δεν ήταν μέχρι το 1921, οπότε και διορθώθηκε ο τίτλος του έργου και το όνομα του ήρωα σε Woyzeck από τον Georg Witkowski.
Λόγω της μη ολοκλήρωσης του έργου, έχουν γίνει πολλές διασκευές στο αρχικό κείμενο. Στις 8 Νοεμβρίου του 1913 ανεβαίνει επίσημα η πρώτη παράσταση του Woyzeck στο Residence Theatre του Μονάχου.
Ένα έργο για τους καταπιεσμένους προλετάριους κάθε εποχής, για όσους ζουν στα όρια της φτώχειας και αναγκάζονται να υποδουλωθούν στους δυνατούς για ένα κομμάτι ψωμί, υπομένοντας την ταπείνωση και τον εξευτελισμό της ίδιας τους της ύπαρξης. Αυτά ήταν αρκετά. Έχω ήδη φτάσει στην πλατεία Ομονοίας και με την Α. προχωράμε στην 3η Σεπτεμβρίου προς την πλατεία Βικτωρίας και το θέατρο ΠΟΛΗ.
Η σκηνή είναι μάλλον έτοιμη για ό,τι θα επακολουθήσει. Σκόρπια αντικείμενα δεξιά κι αριστερά, και στο κέντρο κάτι σαν περιστρεφόμενη εξέδρα. Από μόνη της η άδεια σκηνή με παραπέμπει σε ένα κατακερματισμένο κορμί, ψυχές ταλαιπωρημένες που σιωπηρά σηκώνουν τα αβάσταχτα βάρη της κοινωνίας. Όταν όλοι οι θεατές έχουμε πια λάβει θέσεις, χτυπούν το ένα μετά το άλλο τα κουδούνια. Ο τρίτος χτύπος και τα φώτα χαμηλώνουν. Η αφήγηση με έναν μοντέρνο χορό μέσα από τα λόγια και τη μελωδική φωνή της Ηρώς μας εισάγουν στην υπόθεση… Αυτή είναι η αληθινή ιστορία του Johann Christian Woyzeck, ενός νεαρού κουρέα από το Leipzig, που αργότερα έγινε στρατιώτης. Το 1821 σε μία κρίση ζήλιας θα δολοφονήσει την μητέρα του παιδιού (εκτός γάμου) και σύντροφό του, Christiane Woost. Γι’ αυτήν του την πράξη, και παρά τις προσπάθειες της υπεράσπισης, θα καταδικαστεί σε δημόσιο αποκεφαλισμό. Και έτσι θα γίνει. Στο έργο έχουμε τον Franz και τη Marie.
Το έργο δεν συνταράσσει μόνο για το ειδεχθές έγκλημα της γυναικοκτονίας, αλλά και για την εξέλιξη και κατάληξη –μάλλον κατάπτωση ορθότερα– των ανθρώπων στην αγριότητα της κοινωνίας, την περιθωριοποίηση και τη φτώχεια. Ο Μπίχνερ φαίνεται να αναζητά τα κοινωνικά (και ψυχικά) αίτια που οδηγούν τους ανθρώπους σε παραβατικές συμπεριφορές. Ο ήρωας μέχρι το τέλος παρουσιάζεται διχασμένος μεταξύ τρέλας και πραγματικότητας, να συλλογίζεται τον φόνο γενικότερα και όχι συγκεκριμένα της συντρόφου του, μα και να αναρωτιέται για το τέλος της ύπαρξης και της ανώτερης δύναμης που την ορίζει, ενώ επιζητά απελπισμένα απαντήσεις από αυτούς που θεωρεί (ή καλύτερα έχουν οριστεί ως) ανωτέρους του. Θρησκεία, Επιστήμη, Εξουσία, ό,τι ακριβώς διαμορφώνει μία κοινωνία – ανεξαρτήτως εποχής.
Πέντε ηθοποιοί επί σκηνής σε μία έντονη μάχη επιβίωσης και επιβολής: Ιωάννης Παπαζήσης, Βασιλική Τρουφάκου, Αργύρης Αγγέλου, Ιάσων Παπαματθαίου, Ορφέας Παπαδόπουλος. Οι σκηνές που εναλλάσσονται μας φέρνουν αντιμέτωπους με την τραγική ζωή του Βόυτσεκ (και των ομοίων του). Το έργο είναι γραμμένο σε επεισόδια, και έτσι παρουσιάζεται σε κεφάλαια-ενότητες που αφηγούνται την τελευταία ημέρα της ζωής του πρωταγωνιστή. Μέσα σε λίγες μόνο ώρες προβάλλεται επί σκηνής σε κρεσέντο η πορεία ενός ανθρώπου από το φως στο σκοτάδι, από τη ζωή στον θάνατο. Η παράσταση επικεντρώνεται στην τραγικότητα της ύπαρξης του ήρωα και κατά συνέπεια του ανθρώπου. Οι παράλογες φοβίες του αγγίζουν τα όρια της τρέλας – και μήπως τελικά οι δαίμονές του είναι προϊόν της ταραγμένης του ψυχής, της κομματιασμένης του ύπαρξης; Όσο οι ώρες περνούν –το ψηφιακό ρολόι που προβάλλεται στη σκηνή μάς εισάγει σε κάθε νέο κεφάλαιο– ο Βόυτσεκ έρχεται ολοένα και πιο κοντά στον φόνο, έναν φόνο του οποίου δεν έχει ακόμη αποφασισθεί το αντικείμενο (ίσως ούτε ο αριθμός των φόνων). Χαρακτηριστική είναι η σκηνή όπου ο Βόυτσεκ ξυρίζει τον λοχαγό –μία από τις πολλές αγγαρείες που έχει φορτωθεί– και παρατηρούμε το ξυράφι να διχάζεται ως προς την πορεία που θα ακολουθήσει…
Ο συγγραφέας θεωρεί την κοινωνική επανάσταση σύμμαχο των απανταχού Βόυτσεκ, όμως καταλήγει στο ότι αυτό και μόνο δεν είναι δυνατόν να σώσει τον άνθρωπο από τα πάθη και τις επιλογές του. Η σαθρότητα της κοινωνίας εξωθεί τον άνθρωπο σε παραβατικές συμπεριφορές, εκείνος όμως έχει τον τελευταίο λόγο. Ο θεατής αναρωτιέται: μία δίκαιη κοινωνία είναι ικανή να σώσει τον άνθρωπο τελικά από τα πάθη του;
Το έργο έχει ολοκληρωθεί. Η σκηνή ακόμη πάλλεται από τα χτυπήματα στα κορμιά των ηθοποιών, οι δονήσεις έχουν φτάσει μέχρι και στον τελευταίο θεατή στο βάθος του θεάτρου. Οι εκρήξεις έρχονται με σειρά από όλους τους ήρωες και μεταφέρουν την ένταση κάθε σκηνής. Η περιστρεφόμενη εξέδρα εναλλάσσει τα κάδρα και με κινηματογραφικό τρόπο παρακολουθούμε την εξέλιξη αυτής της τραγικής ημέρας. Ο αποκεφαλισμός του Βόυτσεκ κλείνει την αυλαία ουσιαστικά με μία μόνον κίνηση του (φοβερού) πρωταγωνιστή Ιωάννη Παπαζήση. Ο σπαραγμός, η απελευθέρωση έφτασαν.
Μαζί με τη μουσικά επενδεδυμένη αφήγηση, η σκηνοθεσία (Σταύρος Σ. Τσακίρης) και η σκηνογραφία (Αλέξανδρος Ψυχούλης) αποτελούν δύο από τα μεγάλα ατού της παράστασης. Μπορείς, όμως, να πετύχεις μία παράσταση βασισμένη σε ένα μισοτελειωμένο κείμενο; Όπως αποδείχθηκε, ναι.
Το αποσπασματικό έργο, σύμφωνα με τα χειρόγραφα του Büchner, τελειώνει με τον Woyzeck να ρίχνει το μαχαίρι του στη λίμνη, ενώ προσπαθεί να καθαριστεί από το αίμα της συντρόφου του, που έχει μόλις δολοφονήσει.
Το ART.harbour σου χαρίζει 3 Διπλές Προσκλήσεις για την παράσταση ΒΟΫΤΣΕΚ για:
Κυριακή 25/12 στις 21.00
Δευτέρα 26/12 στις 21.00
Πέμπτη 29/12 στις 20.00
Άφησε εδώ το σχόλιό σου για τη μέρα που επιθυμείς να παρακολουθήσεις την παράσταση!
ή μάθε περισσότερα στα Social
Θέατρο ΠΟΛΗ, Φώκαιας 4, Αθήνα τηλ. 211 1828900
Διασκευή κειμένου – Σκηνοθεσία – Φωτισμοί: Σταύρος Σ. Τσακίρης
Ηθοποιοί: Ιωάννης Παπαζήσης, Βασιλική Τρουφάκου, Αργύρης Αγγέλου, Ιάσων Παπαματθαίου, Ορφέας Παπαδόπουλος και η Ηρώ
Μουσική – Τραγούδια: Μίνως Μάτσας
Σκηνικά – Κοστούμια – Flash Animations: Αλέξανδρος Ψυχούλης
Βοηθός Δραματουργίας – Σκηνοθέτη: Δήμητρα Πετροπούλου
Στίχοι τραγουδιών: Σοφία Καψούρου
Φωτογραφίες – Video: Λουκάς Ζιάρας
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη
Προβολή και Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Παραστάσεις Τετάρτη στις 19:30, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:00 & 21:00, Κυριακή 19:00
Εισιτήρια: 15, 18 και 20 €
Εορταστικό πρόγραμμα παραστάσεων
Για την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, οι παραστάσεις διαμορφώνονται ως εξής:
Σάββατο 24/12 – αργία
Κυριακή 25/12 στις 21.00
Δευτέρα 26/12 στις 18.00 & στις 21.00
Τετάρτη 28/12 στις 19.30
Πέμπτη 29/12 στις 20.00
Παρασκευή 30/12 στις 21.00
Σάββατο 31/12 – αργία
Κυριακή 1/1 στις 20.00
Δευτέρα 2/1 στις 20.00
Από Τετάρτη 4/1 και έπειτα οι παραστάσεις θα γίνονται κανονικά (Τετάρτη 19:30, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:00 και 21:00, Κυριακή 19:00).
 αίτια που οδηγούν τους ανθρώπους σε παραβατικές συμπεριφορές.){kind=link}
Ακούγεται πάρα πολύ καλή παράσταση!!! Θα ήθελα πολύ να την δω στις 29/12!! Σε ευχαριστούμε πολύ που μας δίνεις αυτή την ευκαιρία!!!
Δευτέρα 26/12 στις 21.00