Γλώσσα: Η φυσική διαδικασία απόκτησης μιας γλώσσας, που συμβαίνει κατά τα 4-5 πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου, αναφέρεται ως μητρική και είναι μέρος της φυσικής εξέλιξης του ανθρώπου.
Η γλώσσα γίνεται το απαραίτητο μέσο με το οποίο ο άνθρωπος επικοινωνεί και γνωρίζει το περιβάλλον του. Με μια ολοκληρωμένη γλωσσική αγωγή, ο ομιλητής κάθε γλώσσας είναι σε θέση να συνδυάζει τη γνώση του συστήματος της γλώσσας για την παραγωγή και την πρόσληψη μηνυμάτων.
Ημέρα 10η: Arrival, Denis Villeneuve ~ 2016
Μεταμεσονύκτια προβολή
Αφορμή για αυτήν την προβολή στάθηκε η νέα μου αγαπημένη Amy Adams. Μετά το Nocturnal Animals, στο οποίο η Amy έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και του οποίου – όπως μπορείτε να διαπιστώσετε εδώ – δεν είμαι καθόλου φαν, ήθελα απεγνωσμένα να τη δω σε κάτι ακόμα. Αυτό, σε συνδυασμό με την αγάπη μου για την επιστημονική φαντασία, με έκανε να αναζητήσω το Arrival, μία ταινία για την οποία έγινε πολύς ντόρος στα πηγαδάκια του Χόλυγουντ – δικαιολογημένα επιτέλους!
Από τον σκηνοθέτη των Prisoners & Incendies, αυτή τη φορά το Ημερολόγιο Προβολών φιλοξενεί το Arrival.
Ολοένα και περισσότερες ταινίες για την εξωγήινη ζωή, το σύμπαν, τους πλανήτες και τους εξωπλανήτες μάς κάνουν να αναρωτιόμαστε πότε επιτέλους θα μάθουμε τι πραγματικά συμβαίνει εκεί έξω. Σίγουρα με το Arrival θα πάρετε μία γερή δόση φαντασίας – ή και πραγματικότητας.
ΠΛΟΚΗ
Η ήρεμη ζωή της καθηγήτριας γλωσσολογίας Louise Banks ταράζεται αναπάντεχα όταν το μάθημά της ξαφνικά διακόπτεται από μία έκτακτη είδηση: δώδεκα μυστηριώδη αεροσκάφη εμφανίστηκαν από το πουθενά σε διάφορες μεριές του πλανήτη προκαλώντας τρόμο, αγωνία, περιέργεια. Είναι εξωγήινοι. Το βασικό ερώτημα που καλείται να απαντήσει η Louise είναι τι θέλουν αυτοί οι απρόσμενοι επισκέπτες από εμάς. Της ανατίθεται, λοιπόν, μία μεγάλη, τεράστια, τιτανομέγιστη αποστολή: να γίνει η διερμηνέας μεταξύ των δύο, ανθρωπότητας και εξωγήινης ζωής.
Μέσα σ’ αυτό το χάος θα την συντροφεύσει ο φυσικός επιστήμονας Ian Donnelly, που θα αποτελέσει καίρια μορφή στην κατανόηση του σκοπού της άφιξης του νέου αυτού γένους στη Γη, αλλά και στη γενικότερη πορεία της ζωής της.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ & TRIVIA
Για να σας προϊδεάσω γι’ αυτά που θα διαβάσετε θα χρησιμοποιήσω ως εισαγωγή στην κριτική αυτή, μία πολύ απλή και κατανοητή πρόταση…
Πρόκειται για ένα αριστούργημα επιστημονικής φαντασίας με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και βαθιά ριζωμένο κοινωνιολογικό μήνυμα.
Ο Γαλλοκαναδός σκηνοθέτης Denis Villeneuve μεγαλουργεί από κάθε άποψη στο Arrival. Με τη βοήθεια του σεναριογράφου Eric Heisserer μετατρέπει την ιστορία του Ted Chiang “Story of Your Life” (1998) σε μία άρτια Sci-fi ταινία, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι πρόκειται για ένα είδος όχι απλώς φανταστικό, αλλά βαθιά κοινωνικό, που μπορεί και επικεντρώνεται στην επικοινωνία και την ενσυναίσθηση.
Πρόκειται ουσιαστικά για μία ταινία καλά στημένη σκηνοθετικά, έχοντας βέβαια ισχυρή βάση σεναρίου, με σκηνές που καθηλώνουν. Η ταινία θέτει ως κεντρικό άξονα τη γλώσσα επικοινωνίας. Στο κέντρο ενός επικοινωνιακού χάους μεταξύ ανθρώπων και εξωγήινων, η πρωταγωνίστρια αποτελεί την αρχή ενός ανεμοστρόβιλου λέξεων, ήχων, συναισθημάτων και επικοινωνίας.
Αξίζει να σημειωθεί, από πλευράς trivia, ότι σκηνοθέτης και σεναριογράφος κατάφεραν να δημιουργήσουν μία οπτική εξωγήινη γλώσσα με σχέδια – λογογράμματα. Πάνω από 100 διαφορετικά λογογράμματα σχεδιάστηκαν για χάρη της ταινίας – κάτι αξιοθαύμαστο – με τον επίσης Καναδό καλλιτέχνη Martine Bertrand να επιμελείται του σχεδιασμού.
Η βασική ροή των πραγμάτων ανατρέπεται, ο χρόνος ρευστοποιείται και μόνο η δύναμη της επικοινωνίας μπορεί να δόσει τη λύση στο βασικό ερώτημα που τίθεται, όχι τόσο το “γιατί ήρθαν οι εξωγήινοι στη Γη;”, αλλά περισσότερο “πώς θα έρθουν τα δύο είδη σε επαφή;”.
Πέρα από κάθε κλασική ταινία επιστημονικής φαντασίας, το Arrival ξεφεύγει από το θέμα του πολέμου – αν και ο φόβος για αιματοχυσία φέρνει πολλές φορές στην επιφάνεια την ανάγκη για σύγκρουση με σημαία το “ποιος θα προλάβει να χτυπήσει πρώτος”.
Μία ταινία καλά στημένη σκηνοθετικά, έχοντας βέβαια ισχυρή βάση σεναρίου, με σκηνές που καθηλώνουν.
Τα flashback στη ζωή της Louise εντείνουν τόσο το ενδιαφέρον όσο και τον θαυμασμό μας για τη σκηνοθετική ματιά του Denis Villeneuve, που χρησιμοποιεί το κινηματογραφικό αυτό εργαλείο με τον πιο ισχυρό τρόπο, ενώνοντας τις τέσσερις σημαντικότερες λέξεις – κλειδιά στην πλοκή του έργου: γλώσσα – χρόνος – μνήμη – συναίσθημα.
Οι τόνοι του λευκού και του γκρι συμβάλλουν στην πλούσια αισθητική της ταινίας. Σκηνικά λιτά – εφέ δηλαδή – χωρίς υπερβολή, ό, τι ακριβώς χρειάζεται η εξωγήινη παρουσία για να κάνει αισθητή την άφιξή της στη Γη. Ο μινιμαλισμός της εικόνας είναι ένα από τα δυνατά όπλα του έργου, άρτια συνδυασμένος με τον ήχο. Οι περιττοί διάλογοι απουσιάζουν, κάτι που δίνει περισσότερο χώρο σε εικόνα και ήχο να παρουσιάσουν μία κατάσταση που είναι πράγματι πέραν του πραγματικού, πέραν του γήινου, μια κατάσταση συμπαντική.
Best Achievement in Sound Editing στα βραβεία Oscar για τον επίσης Καναδό Sylvain Bellemare υπεύθυνο της ηχητικής πανδαισίας της ταινίας. Ενώ το soundtrack επιμελήθηκε ο Jóhann Jóhannsson.
Και ερχόμαστε στο σημείο των ερμηνειών – για να μην το θέσω περιοριστικά ως “της ερμηνείας”. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές Amy Adams, Jeremy Renner, Forest Whitaker αξιοποιούν τους χαρακτήρες που υποδύονται με την Amy Adams ως Louise να αποτελεί μία από τις πιο αξιοσημείωτες ερμηνείες του 2016 – αν όχι την καλύτερη. Αν και ο Jeremy Renner ως Ian παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην πλοκή του έργου διατυπώνοντας τη σημαντική του θεωρία πάνω στο πώς λειτουργεί η ομιλία των εξωγήινων, καλώς ή κακώς επισκιάζεται από την ερμηνεία της Adams.
Ας εστιάσουμε λίγο περισσότερο στη Louise, της αξίζει άλλωστε.
Πρόκειται ουσιαστικά για το πρόσωπο κλειδί στην πορεία του σεναρίου, καθώς κάνει αυτό που κανείς δεν είχε δεχθεί ως πιθανότητα: μετατρέπει μία καθαρή σχέση άμυνας – επίθεσης σε σχέση αμοιβαίου σεβασμού και επικοινωνίας. Και κάπως έτσι αποκτά νόημα μία ολόκληρη ταινία. Η λύση δεν είναι ο πόλεμος, είναι να βρεθεί η χρυσή τομή με όπλο τη γλώσσα, που θα φέρει τους δύο πολιτισμούς σε επαφή.
Τα flashback που γίνονται επανειλημμένα στη ζωή της πρωταγωνίστριας με συμπρωταγωνίστρια την κόρη της, Hannah, σε όλα τα στάδια της ζωής της, αποτελούν το σημαντικότερο σκέλος της ταινίας, αυτό μάλιστα που την ξεχωρίζει στο είδος της. Δε θα ήθελα να επεκταθώ, γιατί υπάρχει σοβαρός κίνδυνος σπόιλερ, κάτι που δε θέλουμε με τίποτα. Ας πούμε απλώς ότι δύο ώρες (1 ώρα και 56 λεπτά για την ακρίβεια) κυριολεκτικά δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της!
Η Amy Adams – και εδώ θα γίνει κατανοητό γιατί είναι η νέα μου χολυγουντιανή αγαπημένη – καταφέρνει με απίστευτη ψυχραιμία στην ερμηνεία της, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και υπερβολικό δράμα, να παρουσιάσει τη δαντελένια, εύθραυστη, αλλά με μία ταυτόχρονη μαχητικότητα για ζωή και ελπίδα, προσωπικότητα της Louise. Μία ερμηνεία αριστοτεχνική. Μία ερμηνεία λιτή, άμεση, με κέντρο το συναίσθημα. Δεν μπορεί να μην εστιάσει κανείς στο βλέμμα της Adams που καθηλώνει. Στιγμές που ο ρόλος της αρνείται κατηγορηματικά να μιλήσει, εκείνη κραυγάζει μέσα από το βλέμμα και τη γλώσσα του σώματός της. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι η εύθραυστη, ντελικάτη παρουσία της αποτέλεσε την πρώτη και μοναδική επιλογή του Villeneuve για έναν τόσο καίριο ρόλο, κρεμάμενο από μία κλωστή σε πολλές σκηνές.
Το μόνο που θα αποκαλύψω στη συγκεκριμένα περίπτωση – χωρίς, όμως, να αναφερθώ σε πρόσωπα και καταστάσεις, είναι ότι η κρυφή φράση για την οποία θα αναρωτιέστε επίμονα στο τέλος της ταινίας αποκαλύφθηκε στο Alamo Drafthouse’s Fantastic Fest από τους συντελεστές της ταινίας και είναι μεταφρασμένη η εξής:
“Στον πόλεμο δεν υπάρχουν νικητές, μόνο χήρες.”
Με λίγα λόγια…
Δ Ε Ι Τ Ε Τ Η Ν !
, Denis Villeneuve ~ 2016. Γράφει η Ελίζα Σουφλή. Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ...){kind=link}