Είναι 2008, εγώ ετών 19 στα 20 δευτεροετής φοιτήτρια Νομικής στο ΑΠΘ. Ένα από τα μαθήματα επιλογής που αποφασίζω να συμπεριλάβω στον οδηγό σπουδών μου είναι η Εγκληματολογία. Εκεί, έχω την τύχη και τη χαρά να συναντήσω και να μαθητεύσω σε μία σπουδαία καθηγήτρια και άνθρωπο, την κα Αρχιμανδρίτου. Η εργασία μας θα έπρεπε να μελετά το έγκλημα μέσα από την Τραγωδία. Οιδίποδας, Προμηθέας, Ηλέκτρα… κανείς δεν τόλμησε να αγγίξει τη Μήδεια. Ποιος θα μπορούσε άλλωστε να υπερασπιστεί μία μάνα φόνισσα; Μία μητέρα που σκοτώνει τα παιδιά της; Φέρητας και Μέρμερος, τα δυο παιδιά της με τον Ιάσονα είναι νεκρά, κι εγώ αποφάσισα ότι ήθελα να αφιερώσω 30 σελίδες σε αυτήν τη γυναίκα, σε μία εργασία με τίτλο «Το Έγκλημα στην Τραγωδία: Μήδεια: η ανυπότακτη γυναίκα πέρα απ’ το έγκλημα, εγκλωβισμένη σε μία πατριαρχική κοινωνία».

Μία δεκαετία+ αργότερα βρίσκομαι Κυριακή βράδυ έξω από το Μπάγκειον στην Ομόνοια. Η πρώτη μου παράσταση σε κλειστό θέατρο μετά τον εγκλεισμό λόγω COVID είναι η Μήδεια του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία και επεξεργασία Δημήτρη Γεωργαλά.

Σκέφτομαι την πανέμορφη αρχιτεκτονική του Ξενοδοχείου. Η πρόσοψη του κτιρίου αναβιώνει την Αθήνα του 19ου αιώνα. Ένα κτίριο που στέκεται αγέρωχο σε μία πλατεία που έχει αλλάξει ριζικά, σε μία Αθήνα που έχει αλλάξει. Το αρχιτεκτονικό έργο του Ernst Ziller που οικοδομήθηκε περί τα 1890-1894 παραμένει όρθιο και να εξιστορεί γεγονότα μιας άλλης αριστοκρατικής εποχής των μεγάλων αθηναϊκών ξενοδοχείων του τότε. 

Ανεβαίνοντας τα μαρμάρινα σκαλιά της εισόδου η ομορφιά του εσωτερικού ξεδιπλώνεται βήμα-βήμα. Τα ψηλοτάβανα δωμάτια, τα ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία στους τοίχους, τα μοτίβα παλιών τοιχογραφιών, ταπετσαρίες…

Ένας όροφος παραπάνω και ένας αχανής διάδρομος μας οδηγεί στην αποψινή σκηνή. Μέχρι να βρουν όλοι οι θεατές τις θέσεις τους χαζεύω τον χώρο· τα ξεσκισμένα ταβάνια, τους σοβάδες που σε κάποια σημεία έχουν πέσει, τις ταπετσαρίες που δεν είναι πια εκεί… Το κτίριο έχει εν μέρει ανακαινιστεί. Σκέφτομαι μία τεράστια σάλα γεμάτη με κόσμο, Αθηναίους “γκάγκαρους”, την αφάν γκατέ της Αθήνας του 20 και του 30. Διαβάζω ότι το Μπάγκειον -σε αντίθεση με τα άλλα Αθηναϊκά ξενοδοχεία της γενιάς του- λειτουργούσε ακόμη τουλάχιστον μέχρι το 1969.

Καθόμαστε στις μικρές ξύλινες εξέδρες που έχουν στηθεί και παρατηρώ μία σκοτεινή φιγούρα στο κέντρο της σκηνής. Ξεχωρίζω μόνο μαύρα και μπεζ υφάσματα. Τυλιγμένη σε αυτά η φιγούρα είναι μάλλον μία σκιά παρά ανθρώπινο ον. Παρατηρώ τον τεράστιο καθρέφτη πίσω της με το σκαλιστό κάδρο. Τι λεπτομέρεια, τι υπεροχή! Σκέφτομαι όλους τους ανθρώπους που έχουν περπατήσει τους μακρείς διαδρόμους, τις καμάρες με τις ξύλινες πόρτες, που έχουν ίσως χορέψει, τραγουδήσει ή απαγγείλει εδώ. Κάποτε, το συγκεκριμένο οίκημα αποτελούσε την οικία της οικογένειας Τρικούπη, μία περίοδο το Μπάγκειον ήταν σημείο συνάντησης των λογίων της εποχής, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Τέλλος Άγρας, κι άλλοι σπουδαίοι δημιουργοί πέρασαν από αυτόν τον χώρο. Σήμερα το Μπάγκειον φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα. Η Μήδεια ξεκινά…

ΜΗΔΕΙΑ (φωνάζει): Ακρωτηριασμένη! Μισερή!…
Ω, ήλιε, αν είν’ αλήθεια ότι κατάγομαι από σένα,
γιατί με μισέρωσες; Γιατί μ’ έκανες γυναίκα; Γιατί
τα στήθια αυτά; Γιατί τούτη η αδυναμία; Γιατί τούτη
η ανοιχτή πληγή στο κέντρο του κορμιού μου; Δε θα ‘ταν όμορφο
έν’ αγόρι με τ’ όνομά μου; Δε θα ‘ταν δυνατό;
Με το κορμί σκληρό σαν πέτρα, καμωμένο να παίρνει και
να φεύγει μετά, κλειστός, ανέπαφος, ολόκληρος, αυτός! Α! Θα μπορούσε
τότε να ‘χει έρθει, ο Ιάσων, με τα μεγάλα, φοβερά του χέρια
θα ‘κανε να μ’ αγγίξει. Μ’ ένα μαχαίρι ο καθένας στο χέρι – ναι! – κι ο
πιο δυνατός σκοτώνει τον άλλο και φεύγει λευτερωμένος. Όχι αυτός
ο αγώνας όπου δεν ήθελα παρά μονάχα ν’ αγγίξω
τους ώμους, αυτή την πληγή που εκλιπαρούσα.
Γυναίκα! Γυναίκα! Σκύλα!
Σάρκα, καμωμένη με λίγη λάσπη κι ένα αντρικό πλευρό!
Κομμάτι αντρός! Πόρνη!

Μήδεια, Ζαν Ανουίγ (Medea, 1946 play by Jean Anouilh)

Ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα από τον μονόλογο της Μήδειας στο έργο του Jean Anouilh του 1946. Η κραυγή της Μήδειας, πόσο ωραία πόσο σπαρακτικά αποτυπώνεται σε όλες τις εκφράσεις, τις κραυγές, την κινησιολογία της πρωταγωνίστριας Τζούλης Σούμα. Έχω παρακολουθήσει τη Σούμα και σε άλλες παραστάσεις και είναι πάντα εξαιρετική, αλλά η Μήδεια φαίνεται, αλήθεια, να μιλάει στην ψυχή της. Σε κάθε της σπαραγμό, σε κάθε δυνατή γροθιά, αποδεικνύει πως γνωρίζει καλά τη δύναμη της Γυναίκας που υποδύεται. Γνωρίζει, έχει μελετήσει, ζει πραγματικά τον συναισθηματισμό των Ευριπίδειων ηρωίδων.

Οι πρωταγωνίστριες του Ευριπίδη διαθέτουν εντονότερο συναισθηματισμό, με ανεξέλεγκτα αποθέματα δύναμης, νόησης και ανυποταγής ξέροντας τόσο να αγαπούν όσο και να μισούν. Πρόκειται για γυναικείες μορφές που αντιστέκονται και διεκδικούν χωρίς όρια αυτά που τους

ανήκουν και κυρίως να διεκδικούν το δίκαιο που έχασαν, όπως ακριβώς η Μήδεια. Δε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε βεβαίως για ‘φεμινιστικό μανιφέστο’ από μεριάς του Ευριπίδη· πρόκειται για έναν ποιητή που δεν εθελοτυφλεί στις αντιφάσεις και τις ανισότητες της ιστορικής πραγματικότητας όπου ζει και τις οποίες αναδεικνύει περίτεχνα μέσω των αδικημένων τραγικών ηρώων του.

Σε μία κοινωνία ανδροκρατούμενη, όπως η συγκεκριμένη, ο Ευριπίδης παρουσιάζει το “αδύναμο φύλο” να δρα δυναμικά και ως επί το πλείστον ακραία, υποκινούμενο όμως από τις ανδρικές αποφάσεις και την δράση ανδρικών μορφών που κρατά τα επίπεδα ελευθερίας περιορισμένα και τα κοινωνικά πρότυπα αυστηρά. 

Στη μορφή αυτής της ανυπότακτης γυναίκας εμφανίζονται στοιχεία όπως η σεξουαλικότητα, ο έρωτας και η μητρότητα που αποτελούν εξεχούσης σημασίας για τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων και τη σχέση του δικαίου προς αυτές. Πρόκειται για στοιχεία που έχουν ως άξονα τα συναισθήματα και το σώμα, αποτελούν δηλαδή την απαρχή της διαδικασίας της αυτογνωσίας των γυναικών και τους δίνει τη δύναμη να σκεφτούν, να δράσουν, να ενταχθούν στην ίδια κοινωνία και να διεκδικήσουν τη θέση που τους αξίζει μέσα σ’ αυτήν.

Η Μήδεια αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό είδωλο αυτής της οπτικής του γυναικείου φύλου στον κοινωνικό χώρο. Πρόκειται, όπως ήταν αναμενόμενο, για μία ιδιαίτερα αντιφατική μορφή, την προσωποποίηση της δραματοποιημένης αναζήτησης της ελευθερίας μέσα από πράξεις. Όπως πολλάκις έχει χαρακτηριστεί, αποτέλεσε την «τραγικότερη φιγούρα όλου του αρχαίου δράματος». Είναι ένα είδωλο συγκεκριμένο και αλληγορικό που ταξιδεύει στον χρόνο δια στόματος των ανθρώπων που την αγάπησαν και τη μίσησαν, των ποιητών και των συγγραφέων που την εξύμνησαν.

Τα σκηνικά απουσιάζουν, μα δε λείπουν· δυο-τρεις ξύλινες καρέκλες, ένα ύφασμα και ο κεντρικός καθρέφτης είναι όλα όσα χρειάζονται οι ηθοποιοί για να δώσουν ζωή στο Ευριπίδειο δράμα. Σκέφτομαι πόσο ταιριαστό κομμάτι του χώρου είναι η δραματουργία. Είναι συγκλονιστική η ατμόσφαιρα που γεννιέται όταν τα λόγια των ηθοποιών ταξιδεύουν στον χώρο, όταν φτάνουν στις ψυχές των θεατών. Η μουσική που ντύνει τις στιγμές σιωπής αυξάνει την ένταση. Τζούλη Σούμα, Δημήτρης Γεωργαλάς, Μαργαρίτα Βαρλάμου, Νίκος Δερτιλής, Βασίλης Ψυλλάς ερμηνεύουν.

Σκηνοθετικά, ξεχώρισα ιδιαίτερα κάποιες σκηνές του έργου. Η έναρξη, φυσικά, με τη Μήδεια να ξετυλίγεται από το πέπλο που την τυλίγει -σε σημείο πνιγμού-, αλλά και η αναπαράσταση του θανάτου της Γλαύκης/Κρέουσας από τον θανατηφόρο μανδύα της Μήδειας και φυσικά η τραγική σκηνή του τέλους, όπου η Μήδεια πετάει πια τον “ρόλο” που της δόθηκε μπροστά στο τραγικό της είδωλο που φαίνεται στον καθρέφτη· τα μαύρα ρούχα της θνητής γυναίκας εξαφανίζονται και εκείνη ανακτά τον θρόνο της, σαν βασίλισσα ντυμένη πια είναι έτοιμη να υποδεχθεί το τέλος.

Η Μήδεια είναι αιχμάλωτη, σε μια αιχμαλωσία που δεν έχει αλυσίδες, αλλά έχει βία, έχει θυμό, έχει σπαραγμό. Με το άρμα του Ήλιου δραπετεύει, κι έτσι, από το σκοτάδι της ζωής της, της ψυχής της, επέρχεται η κάθαρσις. 

Οι παραστάσεις συνεχίζονται έως 31 Οκτωβρίου 2021 στο Μπάγκειον, Πλ. Ομόνοιας 18. Σύμφωνα με την υγειονομική πολιτική του θεάτρου, η είσοδος επιτρέπεται μόνο για εμβολιασμένους ή όσους έχουν νοσήσει με covid-19 τους τελευταίους 6 μήνες.

Το ART.harbour σου χαρίζει Διπλές Προσκλήσεις για την παράσταση ΜΗΔΕΙΑ!
Μάθε περισσότερα στο Social

Facebook

Instagram

ή

Απλώς εγγράψου στο newsletter -αν δεν το έχεις ήδη κάνει!- κάνε κοινοποίηση το άρθρο σε κάποιο social λογαριασμό σου και άφησε εδώ ένα σχόλιο!

Καλή επιτυχία!


Ταυτότητα Παράστασης

Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Γεωργαλάς
Μουσική: Πλάτων Ανδριτσάκης
Κοστούμια: Δημήτρης Ντάσιος
Σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Αποστολάτος
Εκτέλεση φωτισμών: Δημήτρης Κούτας
Επιμέλεια κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Φωτογραφίες: Αγγελική Κοκκοβέ
Σχεδιασμός αφίσας – flyer: Ανδρέας Πούρνος
Παραγωγή: Θέατρο του Λόγου

Ερμηνείες:
Μήδεια: Τζούλη Σούμα
Ιάσονας: Δημήτρης Γεωργαλάς
Τροφός: Μαργαρίτα Βαρλάμου
Κρέων, Αιγέας: Νίκος Δερτιλής
Άγγελος: Βασίλης Ψυλλάς

Εγγραφείτε στο newsletter του ART.harbour

Δεν στέλνουμε spam! Διαβάστε την πολιτική απορρήτου μας για περισσότερες λεπτομέρειες.


2 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Το θέατρο είναι ο δρόμος για την α-λήθεια της ψυχής! Οι μεγάλοι τραγικοί διαχρονικά διδάσκουν και καθοδηγούν! Πολλά μπράβο στους άξιους υπηρέτες αυτής της σπουδαίας τέχνης!

Εσύ τι λες;

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ