Βρέθηκα, πέντε χρόνια μετά την πρώτη μου επαφή με τον Μουρακάμι, να κρατώ ένα ακόμα βιβλίο του στα χέρια μου σε μία παραλία κοντά στο Σούνιο. Το κατάμαυρο εξώφυλλο με το σχήμα της γάτας και το πρόσωπο ενός άντρα με έντονο κόκκινο χρώμα του βιβλίου «Ο Κάφκα στην Ακτή» με έφερε γρήγορα στο πάντα έντονο σύμπαν (ή μάλλον στα σύμπαντα) του Ιάπωνα συγγραφέα.
Ο Χαρούκι Μουρακάμι έχει αναφερθεί ως «δάσκαλος της σύγχρονης λογοτεχνίας» έχοντας την απίστευτη ικανότητα να ταξιδεύει τους αναγνώστες του μέσα σε ένα λαβύρινθο των ονείρων. Αυτό το χαρακτηριστικό του είναι που τον ξεχωρίζει ανάμεσα στους σύγχρονους πεζογράφους. Οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα των ηρώων του καταργούν τον χρόνο και πλέκουν τον δικό τους χωροχρόνο. Δεν άργησα να καταλάβω ότι και το συγκεκριμένο μυθιστόρημά του επιδεικνύει επίσης τη μαγεία της αφήγησής του.
Μιλώντας λίγο ακόμη για τον σπουδαίο αυτόν Ιάπωνα συγγραφέα, που έγινε κυρίως γνωστός για τον μοναδικό του τρόπο να αναμειγνύει τον σουρεαλισμό με τον μαγικό ρεαλισμό και την προκλητική αφήγηση. Το πρώτο δικό του βιβλίο που διάβασα ήταν (φυσικά) η σειρά του 1Q84. Ο Μουρακάμι, παρά το ότι έχει αναμφίβολα δημιουργήσει ένα ξεχωριστό συγγραφικό στιλ, που στην πραγματικότητα δεν είναι εύκολο να ταξινομηθεί σε κάποια κατηγορία, κάθε φορά με εκπλήσσει με την ευρηματικότητα και τη φαντασία του. Τον φαντάζομαι να ξεκινά να γράφει το επόμενό του έργο καθισμένος σε μία ξύλινη καρέκλα σε ένα γραφείο μπροστά σε ένα παράθυρο, όπως αυτό της βιβλιοθήκης που βρέθηκε ο Κάφκα στην Ακτή, και οι εποχές να αλλάζουν όσο εκείνος συνεχίζει και δακτυλογραφεί… και δακτυλογραφεί… Η θεματολογία του εξερευνά τη μοναξιά, την ταυτότητα και τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου μέσα στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον. Η αφήγηση του Μουρακάμι αποτελεί μία πρόσκληση για κάθε αναγνώστη να εξερευνήσει τους αινιγματικούς κόσμους που ο ίδιος χτίζει, όπου η πραγματικότητα και τα όνειρα αλληλοδιαπλέκονται. Η επίδρασή του στη σύγχρονη λογοτεχνία είναι βαθιά, ενώ έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις για τη συμβολή του.
Όσο γνωρίζω τους χαρακτήρες των ηρώων ή, καλύτερα, όσο μου αποκαλύπτονται οι αινιγματικοί χαρακτήρες του έργου, καταλαβαίνω ότι θα μου μείνουν αξέχαστοι, ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο καταφέρνει να αφήσει ένα ισχυρό σημάδι στον αναγνώστη, όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά στις προσωπικότητες που χτίζει ο συγγραφέας. Στην καρδιά της ιστορίας βρίσκεται ο Κάφκα Ταμούρα, ένας έφηβος που δραπετεύει από το σπίτι του, αναζητώντας ελευθερία και απαντήσεις στην πολύπλοκη οικογενειακή του ιστορία. Ο χαρακτήρας του είναι ένας συναρπαστικός συνδυασμός από ευαισθησία και ανθεκτικότητα. Με βάρη και δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει, ο Ταμούρα γίνεται εύκολα συμπαθής από τον αναγνώστη που συμπάσχει μαζί του. Από την άλλη, βλέπουμε τον Νακάτα, έναν ηλικιωμένο άνδρα με ένα παράξενο χάρισμα: την ικανότητα να μιλά με τις γάτες. Η παρουσία του προσθέτει μία μεγάλη δόση μυστηρίου στην αφήγηση. Όταν οι δρόμοι των δύο χαρακτήρων συναντώνται, η ιστορία αποκτά μια διάσταση αλληλεξάρτησης που αποτελεί και πυλώνα κάθε αφήγησης του Μουρακάμι.
Πού τελειώνει η πραγματικότητα και ξεκινά η φαντασία;
Ένα από τα χαρακτηριστικά της γραφής του Μουρακάμι είναι ακριβώς αυτή η ικανότητά του να θολώνει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Το «Ο Κάφκα στην Ακτή» δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα όνειρα γίνονται μέρος της καθημερινής ζωής, ενώ οι ήρωες δραπετεύουν από τη ρουτίνα της πραγματικότητας. Σύντομα βρίσκομαι να αιωρούμαι σε ένα σύμπαν άγνωστο μα και οικείο, γνωρίζω έναν κόσμο όπου μπορώ να συνομιλώ με τις γάτες και ψάρια πέφτουν από τον ουρανό, περιηγούμαι σε μία μυστηριώδη, γεμάτη βιβλιοθήκη και χάνομαι ξυπόλυτη σε ένα σκοτεινό δάσος. Την ίδια στιγμή κάθε συνηθισμένη ρουτίνα συνεχίζει να υφίσταται…
Ζωηρές περιγραφές χαρίζουν μία εικονογραφική μορφή στη λογοτεχνία του Μουρακάμι, που καταφέρνει με ευκολία να μεταφέρει κάθε αναγνώστη στο δικό του ονειρικό τοπίο, όπου τα όρια μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου είναι τόσο ρευστά που τελικά εξαφανίζονται. Το υπερφυσικό γίνεται το ίδιο πραγματικό με την καθημερινή ζωή.
Ένα βιβλίο που, όπως όλα όσα έχω διαβάσει του συγκεκριμένου συγγραφέα, έχει μεστό περιεχόμενο. Η ανάγνωσή του μου πήρε μήνες, όμως όχι επειδή δεν έρρεε η αφήγηση, αλλά αντιθέτως επειδή ήθελα να είμαι ολοκληρωτικά παρούσα όταν έπιανα στα χέρια μου αυτό το βιβλίο. Μέσα από συμβολισμούς και διαλογικές συζητήσεις, ο Μουρακάμι στον «Κάφκα στην Ακτή» εξερευνά θέματα ταυτότητας και ύπαρξης. Η αναζήτηση του κεντρικού ήρωα, του Κάφκα, που, αν και νέος, με ενδοσκοπική ματιά στέκεται στη ζωή, αντικατοπτρίζει έναν πανανθρώπινο αγώνα, μία καθολική αγωνία για τον εντοπισμό της θέσης μας στον κόσμο. Από την άλλη, η αναζήτηση του Νακάτα εξερευνά την έννοια του κατακερματισμένου εαυτού και τη δύναμη της αποδοχής της μοναδικότητάς μας. Αυτός ο μαγευτικός και συναρπαστικός περίπατος στο μυαλό των ηρώων δημιουργεί έναν αναγνώστη προσκολλημένο στις σελίδες του βιβλίου.
Καθώς γυρίζω και τις τελευταίες σελίδες του «Ο Κάφκα στην Ακτή», έχω ήδη δραπετεύσει για τελευταία φορά σε έναν κόσμο όπου τα όνειρα και η πραγματικότητα συγκλίνουν και όπου η αναζήτηση της ταυτότητας αποκτά μια ποιητική και μυστηριακή ποιότητα. Με το τέλος της ανάγνωσης συλλογίζομαι την αντίθεση των συναισθημάτων από τις εικόνες που εντυπώθηκαν στο μυαλό μου διαβάζοντας… Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Χαρούκι Μουρακάμι υπόσχεται μία αναγνωστική εμπειρία μέσα από τις λέξεις και τις συνδέσεις που αυτές πλέκουν μπροστά στα μάτια μας.